Popular Posts

Monday, March 8, 2010

၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္အတြင္း က်င္း ပမည့္ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ ဥပေဒ မ်ားကို ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္ မတ္လ ၈ ရက္ေန႔ ရက္စြဲျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ေအး ခ်မ္းသာယာေရးႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး ေကာင္စီက ထုတ္ျပန္လိုက္ၿပီျဖစ္ ေၾကာင္း သိရသည္။


၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္အတြင္း က်င္းပမည့္ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ ဥပေဒမ်ား ထုတ္ျပန္ၿပီ

အျမင္မေလ်ာ္သည့္ စံုတြဲမ်ားကိုအေရးယူလွ်င္ အႏၱရာယ္မ်ားႏိုင္ဟုဆို


လူျမင္ကြင္းတြင္ အျမင္မေလ်ာ္စြာ ျပဳမူေနထုိင္ၾကသည့္ စုံတြဲမ်ားကို သက္ဆုိင္ရာက အေရးယူသြားမည္ဆုိသည့္ အတြက္ ၿခိမ္းေျခာက္မႈ၊ ေငြညႇစ္မႈ စသည့္ အႏၲရာယ္မ်ားျဖင့္ ႀကဳံေတြ႔လာႏုိင္ေၾကာင္း ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ခံမ်ားက ေ၀ဖန္ေျပာဆုိၾကသည္။

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရွိ တန္ခုိးႀကီးဘုရားမ်ား၊ အင္းလ်ားကန္ေပါင္အပါအဝင္ လူအမ်ားႏွင့္သက္ဆုိင္ေသာ ေနရာမ်ားတြင္ အျမင္ မေလ်ာ္စြာ ေနထုိင္သည့္ စုံတြဲမ်ားအား သက္ဆုိင္ရာ တာ၀န္ရွိသူမ်ားက ပထမ အႀကိမ္ဓာတ္ပုံ႐ုိက္၊ ေခၚယူေမးျမန္း၍ မိဘမ်ားထံသုိ႔ ဓာတ္ပုံမ်ားေပးပုိ႔သြားမည္ျဖစ္ကာ ဒုတိယအႀကိမ္ ထပ္မံ ေတြ႔ရွိပါက ဓာတ္ပုံမ်ားကို ဂ်ာနယ္ႏွင့္ မဂၢဇင္းတုိ႔တြင္ ေဖာ္ျပသည္အထိ အေရးယူမည္ဟု ယခင္တပတ္ထုတ္ Weekly Eleven ဂ်ာနယ္တြင္ေရးသားထားသည္။
ရန္ကုန္ျမိဳ႔ရွိ အပန္းေျဖဥယ်ာဥ္တခုမွ စုံတြဲတတြဲ
ရန္ကုန္အေျခစိုက္ သတင္းဂ်ာနယ္ အယ္ဒီတာခ်ဳပ္တဦးက “ဖမ္းမယ္ ဆုိတဲ့သူေတြကုိေရာ ဘယ္ေလာက္အထိ ယုံလုိ႔ရမွာလဲ။ သူတုိ႔က ကာယကံရွင္ မိန္းကေလးကုိ မွတ္တမ္းတင္ထားၿပီး ၿခိမ္းေျခာက္ေငြညႇစ္တာ မ်ိဳးေတြ၊ ဒါကုိအေၾကာင္းျပၿပီး မေတာ္ မတရား ရယူတာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္မလာဘူးလုိ႔႔ မေျပာႏိုင္ဘူး” ဟု ဆုိသည္။

ကာယကံရွင္ လူငယ္စုံတြဲမ်ားအေနျဖင့္ ေၾကာက္လန္႔ကာ အခ်ိန္မတန္ခင္ အိမ္ေထာင္က်သြားႏုိင္သည့္ အေနအထားမ်ား 

ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္သကဲ့သို႔ သတ္မွတ္ထားသည့္ ေနရာတြင္သာ ေရွာင္ရွားၿပီး တည္းခိုခန္း အစရွိသည့္ တျခား ေနရာမ်ားသုိ႔ သြားေရာက္ လာႏုိင္ေၾကာင္း၊ အဆုိပါကိစၥရပ္အား အေရးယူသည္အထိ မျဖစ္သင့္ေၾကာင္း သူက ဆက္ေျပာသည္။

“ေရႊတိဂုံဘုရား ေသြးေဆးကန္နားမွာ အတြဲတတြဲလက္ခ်င္းခ်ိတ္ၿပီး လာတာကုိ အေစာင့္က ေမွာင္ရိပ္ခုိလုိ႔အေရးယူမယ္ဆုိၿပီး ေငြညႇစ္တယ္။ အဲဒီေတာ့ ငါတုိ႔လင္မယားေတြ လက္ခ်င္းခ်ိတ္ၿပီးလာတာ ဘာျဖစ္လဲလုိ႔ျပန္ေျပာလုိက္ေတာ့မွ ေငြညႇစ္လုိ႔ မရေတာ့ဘူးဆုိၿပီး ဘာမွဆက္မေျပာေတာ့ဘူး။ အဲ့ဒီလုိမ်ိဳးေတြ အမ်ားႀကီး ထပ္ျဖစ္လာႏိုင္တယ္” ဟု ဗဟန္းၿမိဳ႕နယ္တြင္ ေနထုိင္သည့္ အမ်ိဳးသမီးတဦးကဆုိသည္။

၎ကဲ့သုိ႔ အေရးယူမႈေပၚေပါက္လာရျခင္းမွာ ရန္ကုန္ၿမဳိ႕ရွိ ပန္းဥယ်ာဥ္မ်ား၊ အပန္းေျဖရာေနရာမ်ားတြင္ အျမင္မေလ်ာ္စြာ ျပဳမႈေနထုိင္ေနၾကသည္မ်ားကုိ မသမာသူ စီးပြားေရးသမားမ်ားက ဗီဒီယို႐ုိက္၍ အင္တာနက္ေပၚတြင္ ျပန္လည္ျဖန္႔ေ၀ ေရာင္းခ်မႈမ်ား ေပၚေပါက္လာေသာေၾကာင့္ဟု သိရသည္။

“အခုလုိလုပ္လုိက္တာလည္း ေကာင္းပါတယ္။ အခုဆုိ အေခြေတြေတာင္ ထြက္လာၿပီး အင္တာနက္ေပၚအထိ ပ်ံ႕ကုန္ၿပီ” ဟု ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွ လူငယ္ ဘေလာ့ဂါတဦးက ဧရာ၀တီကုိေျပာသည္။

ထုိကဲ့သုိ႔ အေရးယူမည္ ဆုိေသာ္လည္း ကုိယ္ပုိင္ အသိစိတ္ဓာတ္ရွိမွသာ လုံး၀ ပေပ်ာက္ သြားႏုိင္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ထပ္ဆင့္ အကယ္ဒမီေမသန္းႏုက သံုးသပ္သည္။

“ဒီလုိကိစၥမ်ိဳးက ဘယ္ေတာ့မွ ပေပ်ာက္ဖုိ႔ဆုိတာမလြယ္ပါဘူး။ ထိန္းခ်ဳပ္လုိက္လုိ႔ နည္းနည္း ေကာင္းသြားတာပဲရွိမယ္” ဟု သူက ဆိုသည္။

အဆုိပါ ကိစၥရပ္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ပန္းဥယ်ာဥ္ႏွင့္ အားကစားကြင္းမ်ား ဌာနသုိ႔ ဧရာ၀တီမွ တယ္လီဖုန္းျဖင့္ ဆက္သြယ္ ေမးျမန္း ခဲ့ေသာ္လည္း ျပန္လည္ေျဖၾကားျခင္း မျပဳခဲ့ေပ။

အဆိုေတာ္ သားစိုးကလည္း “ဥပေဒထုတ္ၿပီးေတာ့ သူတုိ႔က အခ်ိန္မေရြး ဘယ္ေလာက္အထိ ေစာင့္ၾကည့္ႏုိင္မလဲ။ ဘယ္ႏွေယာက္ကေရာ ဘယ္လုိ ေစာင့္ ၾကည့္ႏုိင္မလဲဆုိတာ ျပန္ၿပီးေမးခြန္းထုတ္စရာပါ။ ဒါမ်ိဳးေတြက ဟုိးအရင္ကတည္းက ရွိခဲ့တာဆုိေတာ့ ပေပ်ာက္သြားဖုိ႔ဆုိတာ မလြယ္ပါဘူး” ဟု ေျပာသည္။

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ အင္းလ်ားကန္ေပါင္၊ ျမကၽြန္းသာ၊ ကန္ေတာ္ႀကီး၊ ေလွာ္ကားဥယ်ာဥ္ စသည့္ ေနရာမ်ားသည္ စုံတြဲမ်ား အမ်ားဆုံး သြားလာေနထုိင္သည့္ ေနရာမ်ားျဖစ္ကာ မႏၲေလးၿမိဳ႕တြင္ က်ဳံးပတ္လည္ မႏၲေလးေတာင္ႏွင့္ မႏၲေလးတကၠသုိလ္၀န္း တုိ႔မွာ ၎တုိ႔ အသြားအမ်ားဆုံး ေနရာမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း ၿမိဳ႕ခံမ်ား၏ အဆုိအရ သိရသည္။

“မႏၲေလးေတာင္ရဲ႕ ေတာင္ဆင္းေတာင္တက္လမ္းေတြ၊ ေစာင္းတန္းေတြမွာဆုိရင္ အထူးသျဖင့္ ေန၀င္ခ်ိန္ကေန ညနက္ သန္းေခါင္အထိ ေနၾကတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ အဲဒီေနရာေတြက ဆိတ္ၿငိမ္ရာလည္းျဖစ္တယ္၊ လူျမင္ကြင္းလည္းမဟုတ္ေတာ့ ေတာ္ေတာ္ ဆိုးဆုိး၀ါး၀ါး ေတြရွိတယ္” ဟု မႏၲေလးတြင္ေနထုိင္သည့္ စာေရးဆရာတဦးက ဆိုသည္။

လြတ္လပ္ေရးႀကိဳးပမ္းသည့္ ေခတ္ကာလတြင္ အဆုိပါ မႏၲေလးေတာင္အား ေတာင္ေျခရွိ ရဟန္းပ်ိဳမ်ားအဖြဲ႔က အုပ္ခ်ဳပ္ ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ယင္းကဲ့သုိ႔ မဖြယ္မရာ ကိစၥရပ္မ်ားမဆိုထားႏွင့္ မည္သည့္ ရာဇ၀တ္မႈမွ မရွိခဲ့ေၾကာင္း သူက ေျပာသည္။

“ဥကၠဌ ဆရာေတာ္က ႀကိမ္လုံး တေခ်ာင္းနဲ႔ ေစာင္းတန္း တေလွ်ာက္ မနက္တေခါက္၊ ညတေခါက္ မႏၱေလးေတာင္ေပၚ တက္ၿပီး အျမင္မေတာ္တာရွိရင္ ဆုံးမတယ္။ အခုေနာက္ပုိင္းမွာေတာ့ ေဂါပက က အုပ္ခ်ဳပ္တယ္။ ေဂါပက ကေတာ့ ဘုန္းႀကိီးေလာက္ ဘယ္လုပ္ေတာ့မလဲ” ဟု အဆိုပါ စာေရးဆရာက ဆိုသည္။

၂၀၀၃ ခုႏွစ္၀န္းက်င္ကာလက ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌ ယင္းကဲ့သုိ႔ အျမင္မေလ်ာ္စြာ ျပဳမူေနထုိင္ၾကသည့္ စုံတြဲမ်ားအား အေရးယူမႈ ျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္းမ်ားရွိခဲ့ဖူးေသာ္လည္းေနာက္ပုိင္းတြင္ ဆက္လက္အေရးယူျခင္းမ်ားေလ်ာ့နည္းလာကာ ယခုျပန္လည္ အေရးယူျခင္းျဖစ္ေၾကာင္းသိရသည္။

“အဲ့ဒီတုန္းက ဒီထက္ေတာင္ ဆုိးတယ္။ သက္ဆုိင္ရာက ျမင္ရင္ အဲဒီကာယကံရွင္ ႏွစ္ေယာက္ရဲ႕မိဘေတြဆီ ခ်က္ခ်င္း ဖုန္း ဆက္ခုိင္းတယ္။ ၿပီးေတာ့ ခ်က္ခ်င္း လက္ထပ္ခုိင္းတယ္။ မယူခ်င္တဲ့သူလည္းယူ၊ ယူခ်င္တဲ့သူလည္းယူပဲ” ဟုရန္ကုန္ အေျခစိုက္ သတင္းေထာက္တဦးက ဆုိသည္။

Zolai theih huai pawlkhat - II

Zolai theih huai pawlkhat - II Print E-mail
By Thelnah    Tuesday, 13 October 2009
Zolai tawh kisai thulu mah tawh lai hong at kik ingh. Zomi khangthakte lak ah tuhun ciang in Ih Zo’ paunakte uh leh Lakam / lapaute athei nawnlo leh atheih tei hang’ azang siam lo tampi om hi. Paunakte theina pi akhiatna theilo, tua ban ah Lakamte theina pi, a gennop theihloh man bek a zang siamlo cih bang omthei hi. Tua ahih man in ah theih huai kasak pawl khat hong tak lang nuam ingh.
Zomite’ Paunakte leh a khiatna
 A si masa puantuam tang.
= A masa peuh hampha zaw.
 Akta mangkuan kitutu.
= Kilemna om kei leh, kiamsukna, man’thatna piang. / A mangthang nuam a kilemlo.
 Akta duhgawl kilawhkhuh.
= Huaiham lua leng gimna kingah thei.
 Aktui sungah a vom ding leh a kang ding kithei lo.
= Mailam thu piang ding kigen khol thei lo.
 Bui a phakkuan a tawp.
= Maban tun dektak napi, a tutkuan a tawp.
 Ciimnuai a sa kibah, Geltui ah kithuk.
            = Lungdamna mangngilh ngei lo, khat vei teitei thukkik hamtang.
 Dek lam tuktum zong gal suak.
= Ih muan pen zong gal suak thei.
 Gallu kihta gallu tuak.
= A haksa khat peuh ut lo a, ih pelh hangin tuak veve.
 Galphawnkuan leh matutkim.
= Nasepna khat peuhpeuh ah, ih zawhkuan ciangin, hanciam semsem ding.
 Gip zong leh khuai zong kituak.
= Deih tuak kikhek.
 Hakai pahtak lung heng.
= A hoih dinga ih upmawh khat, a hoih lote.
 Hausa sialmei let.
= Nasepna-ah a kimangsakte.
 Hawmsiam nungta, nebum puksi (si baih).
= A kicing in hawm dimdiam leng, nuntak nuam. Huaihamin angsung bek gen leng, puksi thei.
 Inngua hah lo gamgua hah.
= A u leh nau, khua leh tui puah lo a, midang a puahte.
 Kamsiam siallei sang, kamsia sial liau.
= Kamsiam leng thusia zong mai thei, kamsia zang leng thu gina lokhat ah zong kiliau thei.
 Khaikha a gui-ah gah.
= Mi hoih lote kigui zuih.
 Kawl zong tuidamin kiho.
= Zin do lengla do siam.
 Kom Kim zong tapasal sagih neisa nawkik.
= Numeite tanu tapa a kimin a neih hangin, kisaktheih ngam huai lo.
 Khuapiguah zu satang hal.
=Thu khat peuh a than’ vengvang hang, a dai baihte.
 Lam nai tawn nuam behiang kum kua-a tung lo.
= A ngeina bang tawn loin, a baihbawl manin haksatna a piang thei thute.
 Langbawm/Mangbawm a ek ah awk.
= Ih kidop kei leh eima gamtatna pan gimna kingah kik thei.
 Leii leh ha zong kipet.
=Ih it ih ngaih pente tawh zong kitawng kha thei.
 Lusum zong bingtawng a zom.
=Thu siasa a hoih dinga lempha.
 Meimalo ah tho tu lo.
= A omsa thu khat om loin kigen lo.
 Meigong lung leh sazan ta.
= Thu khual lo, hehbaih, lungtom, ngongtat
 Mihing leh papo.
=Mihing nuntak huntom.
 Mualmong meikhu zong nuamtuam.
= Dahna lungkhamna, haksatna i tuah laitakin i gei-a mi ommawk khat zong nuamtuam sa-in kingai hi.
 Mui zang lua kipei sat.
= A kipilsak lua te’n tuakkhial baih.
 Nadak kangin Kawl lawh, Daizang kangin Sulgua peh.
=Mun khat a thu piang khat in mun khempeuh lawh thei.
 Ngaltang hapaksa tumkik ngei lo.
= Pasal thu gensa dokkik ngei lo.
 A nunung galban sat.
= A lawmte zahin a hat loh hangin lungkia loin sem teitei ahih man in hamphatna ngah veve.
 Nu leh pa thumang a nah lawh pek.
=Nu leh pa thumangte in thupha ngah in kampha.
 Nupa kilungtuak khua khat in zo lo, khua khat kilungtuak khua kua in zo lo.
= Ki lungtuak a ih kithubup leh kua mahin hong susia zo lo.
 Numei-in ama nawt, sumkuang in a lii khuat.
= Eima mailam nuntak nading, eimah ciatin ih hanciam kul.
 Nahkia kawi-in nahkia mam suang.
= Mi gina lo sung pan mi gina khat peuh piang thei.
 Pute leh lamsak kineh zo lo.
= Ih pute ih simmawh nop hangin kizo ngei lo.
 Sakhi a pi san a no san.
= Ih nu ih pa mah kisun ciat.
 Sakhi that lo, ngal tang tum.
= A neu nate zo masa loin na lianpi a tumte.
 Sial tat nunga sialdai kai.
= A sia ding teng a siat khitteh, ih puahkik hang phatuam nawn lo.
 Sial nuphal zong sihkuangah kiliak.
= Ih lawm ih gual luite kimangngilh ngei lo ahih manin ih kimuh kik ciangin nuam kisa.
 Sial vom leh sial vom kiingai.
= Eimah tawh a kibang mite kingai.
 Simbeng zong kim citciat tangzang kiguang.
= Pilna siamna kikim ta leh makai ding khat kiguang tuam.
 Suangpi suangneu in thek.
= Amah kia a, a lian a hau thei om lo.
 Tang a si kawlin kah.
= A beisa huna, nopna dahna a hong phawk kiksak na. (mehmuh).
 Tu nai lo khe khuang, man nai lo tul sui.
= A hih ding teng, zo masa phot lopi a, a man khinsa bang a omte.
 Thupha in kongbiang kan lo, thusia in mual kua khum.
= Thuhoih thupha kizel hak, thusia kizel baih.
 Va-ak cingkam sakhau taw-ah kikuah lo.
= A tawntunga kikem, kigalging gigete tungah thusia lung ngei lo hi.’
 Vai nunung guahsia in lap.
= Sepna bawlna-ah a thadah a, a tuantualte haksatna khat peuh in lap.
 Vaphual tangsa, va-ak tang.
= A ginasa mi khat ama kikep zawh loh mana, a gina lo a suak kikte.
 Zawlthu kalah sial thawl.
= Zawlthu ah thu neuno khat peuh thu lian suak baih deuh.
 Zawng nek ngau in thuak.
= Mi khat gamtat hoih lohna mi dang khat in thuak lawh.
 Zawng in a ma kheng mu lo-in, a lawmte kheng ko.
= Ama hoih lohna kimu lo-in a lawmte hoih lohna bekbek a ko-ko te.
 Zuau in a khap lawn.
= Zuau thu ih gen leh kisul zuihin kithei kik veve.

Zomite lakam / lapau leh a khiatnate
 Anglai - Ang
Angkawi, Kawinem - Zi (Pasalte in a zite a cihna)
Besam - Sam
Banzal - Khut
Buh-al / Baw-al - Ak
Beng - Bil
Ciin - U
Ciin leh tuai – U leh Nau
Cialdawh - Dolcial
Ciandal - Dak
Ciau - Gun
Damtui – Tui siang, tui luang
Duang - Pumpi
Duangkuai - Ngai a gim
Honem - Ngaihno
Haibang ngak – Ngak ngit-nget, lungkia lo a ngak
Kiang - Pasal (zite in a pasalte a cihna)
Kankil - sangkil
Kankong - Kong
Kawlciang - Thau
Kulsin - Hankhuk, khul
Khuam bang kho - Kho, kip
Lakmai - Maitang
Luankhi - Khitui
Laizom - Sanggam
Lia - Numei, nungak
Lunmang – Hausa
Laikhun – Lupna
Lumsuang – Suang
Lel – Gen
Leng – khawl, hawh, om
Liangvai – Genthei
Lingpak – Pak lingnei (Rose)
Lawkta – Tawlawk
Maimit – Mit
Maimit suan – En
Maimit sing – Ihmu
Momno – Khangno
Nunkhum – Nawi
Namza – Zatep
Nen ah – Kiangah
Niang lun, nibang sa, - Thupi nibang tang
Omlai – Natna
Pheiphung – Khe
Puvon – Pu
Pisei – Pi
Pahtang – Innka
Pheiphung suan – Lampai
Pham, Khakia – Si
Phialva – Vasa
Phualva, phualngo – Vaphual
Phuh bang kho – Kip, Ling lo.
Sawn – Tu (Ta’ ta)
Sianmang – Pasian
Saumang – Inn
Saulim – Inn
Sumtual – Inntual
Se-al – Aksi
Sesum – Sum, dangka
Sunglawh – An
Sen vangngaih – Neu tunga vangngaih
Seinogual – Khangual
Sang – Sa peuhmah
Sawmsial – Sial
Sakamkei – Sahang
Simzawng – Zawng
Tuun – Nu
Tuai – Nau
Tang –Pasal, tangval
Tuanglam – Lampi
Thelnah – Laikhak
Tongdam – Kampau
Tangbang dam – Cidam
Tumbang guai – Teek
Von – Ta
Vaimang – Gam Kumpi
Vui (Hui) – Sai
Zua – Pa
Zinleng – Dawi
Zamluang – Zam
Zaila – La
Zaila sut – La sut, la gen, lasa
 

Zolai theih huai pawlkhat - I

Zolai theih huai pawlkhat - I Print E-mail
By Thelnah    Saturday, 10 October 2009
Zomi khat hihna tawh Zolai leh Zongeina thu ka kan zel hi. Laibu tuam-tuamte ka sim a, Upa leh Laipil pawlkhat zong ka hopih a, thu ka dong thei zel hi.
Ka ngaihsutna ah om gige kha om a, tua thu thei nuam in ka kan kawi-kawi thei zel hi.  Zomite pen minam khat  ih hihna tawh,  Laipai (Literature),  Laikawi (Grammer),  Ngeina (Culture) leh Tawndan (Tradition) hoih mah-mah nei ih hih lam ka phawk phing hi. Athei hak, aphawk hak ka kisak leh kei bek hilo midang tampi zong na omtei lai hi.  Zolai kinei napi a theilo cih bang haivai mah-mah hi.  Zomi khat hihna tawh ih theih leh ih zat theih hamtang ding kisam hi. 

Tuni ciang dong Zolai pen mitam pitak-in ih theih loh lai-lai pen lamdang sa ingh. A'ih hang ka lung ngaih kik-kik leh ahi thei lua nahi mawk hi. Tuni ciang in Lai sang'n Pau pen kilimh bawlzaw hileh kilawm sa ingh.  Lai  puah leng  pau gina kinei kim vek ding a, pau puah sawm tek leng  lai tampi pian lawh ding hi.
Zomite hanciam in ih Lai neih uh khat pen puah khawm tek in zang khawm tek ni. Nang leh kei ah kinga hi. En zuun kei leng kuama'n hong puah hong zuun sak lo ding hi.
Zomite lai ah theih tuak leh akizang siam mello kasak pawl khat hong tak lang nuam ingh.
Zo Nambatte (Numbers)
bem ................ 0               sawmkhat .................... 10
khat ................ 1               sawmnih ...................... 20
nih .................. 2               sawmnga ..................... 50
thum ............... 3               zakhat......................... 100
Ii .................... 4               zanga, ........................ 500
nga. ................ 5               tulkhat ........................ 1000
guk ................. 6               thenkhat...................... 10000
sagih ............... 7               sangkhat ..................... 100000
giat ................. 8               awnkhat...................... 1000000
kua ................. 9               makkhat ...................... 10000000

 
Zo Nambatte (Numbers) alom a simna
khat ........................... 1
sawm ......................... 10
za.............................. 100
tul ............................. 1000
tulsawm ...................... 10,000
tulza .......................... 100,000
thenkhat ..................... 1000,000
thensawm.................... 10,000,000
thenza. ....................... 100,000,000
sangkhat ..................... 1000,000,000
sangsawm ................... 10,000,000,000
sangza ........................ 100,000,000,000
awnkhat ...................... 1000,000,000,000
awnsawm..................... 10,000,000,000,000
awnza ......................... 100,000,000,000,000
makkhat....................... 1000,000,000,000,000

Zo Kha minte (Months)
Mikangte Kha min     Zo kha min
January                    Theinosihkha
February                   Tunkha
March                       Dota
April                          Dopi
May                          Zingkha
June                         Gamkha
July                          Tangsihkha
August                      Tangkha
September                 Phalkha
October                     Khuadokha
November                   Nokha
December                   Kaukha

Zo Nipikal minte (Weeks)
Sunday                      Nipi
Monday                     Pizing
Tuesday                    Pithai
Wednesday                Nilai
Thursday                   Laizing
Friday                       Laithai
Saturday                   Nino