Popular Posts

Thursday, September 24, 2009

A KHANGTOU ZOMITE

A KHANGTOU ZOMITE

By Rev.V.Ginsianthang Thursday, 14 August 2008
Rev. V. Ginsianthang

revvginsianthangpp.jpgTulai Zogam.com ah Pu T. Chinzam article "...Kalchar..." leh tua toh kisai Pu M. Vumhau "...Observation..." ka na sim zel leh a thugelhte un Paite-Zomite lailama i dinmun (paisa leh tulel) ban ah i masawndan hon phawksak a, manpha ka sa petmah hi. Pathian hehpihna jiakin Paite-Zomite "khangtou hina zen hang e" chih alanga, Pathian min ka phat hi. A theipen hi hetkei mah le'ng, awlmohna jiakin ke'n le hiai article te toh kisai saulou ka muhdan kon kum tei ding hi.
1. I pi leh pute hun bangtan hiam laimal mumaltak neiloua na omlai, Pu David E.Jones leh Pu T.Vialphung-te panlakna jiaka tua laimal kichiantak neitheita i hi chih thutak nialvuallouh ahi (historical fact). Huaijiakin, Paite Zomi khang sawn sawnte'n i mi masa, lailama i khankhiatna dia "ainah na phah" Pu David E.Jones leh Pu T. Vialphung zahna i piaksiam ua, i tangthu ua mun poimawh luah uh ahi chih i mangngilh louh uh poimawh kasa hi. Nam piching i suahna dingin i tangthu a "thukdik omsate" i neilhsiah hetlouh ua, heutu masate zong pahtawi/tawisang dan i siam uh poimawh kasa hi. Pu Dvid E Jones leh Pu T. Vialphung-te PLS/SSPP khawngin "AWARD" kilawmtak (Poshthumously) piaktuak hilou hiam ka chi hi (pekhinta zong i hi mai thei).

2. Pu T. Jamkhothang leh tulela nam/saptuam/lailam heutute'n muhkholhna kichian/hoih tak toh honna makaih uh hi'n ka mu a kipahhuai kasa petmah hi. Pu Dvid E. Jones leh Pu Vialphungt-e mabang patsa sunzom kia hiloua, "hoihzaw/kilawm zaw/huapza zaw/nuam zaw" ding zonga pan nasatak a honla jel ahih manun phattham a ching ua, juih tham uh zong kasa hi. Khantouhna omna dia thil omsa kikhek a om kul sek mah ahi. Huaijiaka kong bangkima thil kikhek zek hongom chianga lamdang pawng sakpah loua, a "value" tehna tuam tuam zanga i teh det det jel uh poimawh kasa hi. Ahi a, khangtou nuam selua in thil phatuam taktaklou ding or haksa law ding khawng "pipawl luat" khak om thei ahih manin heutute adingin "pilvan" apoimawha, mipite ngaihdan zong dawpsiam/phawkpih jel kisam kasa hi. Ahun sawta hong vaiveng mai di pawl omdia, bohthuta phatuam di pawl om dia, pilvangtaka etkai zeklai poimawh pawl le om dingin ka gingta. I laimalte uh A AW B CH ahi zong, A B C ahi zong, laigelhdan toh kisai paidan i neih leh deihte zong bukim sip sip nailou lai ding, khangthakte'n limtaka masawnna ding i zon lai apoimawh hi.

3. Laisiangthou toh kisai: Pathian Thu mihingte'n i theihsiam uh nak poimawh lua ahihmanin, bang version ahi zongin a simtu dingte theihsiam mah mah dia lehkhiat poimawhpen leh hoihpen tadih dingin ka gingta. Eimah phuahtawma Laisiangthou bawl mawk theilou i hi ua, pau dang (English/Greek/Hebrew/Lusei) a pan lehkhiat kul ahihna ah "Translator" hi peuh mahin hiai dotnate ki dongin hon let le uh phatuam dingin ka gingta:

(a). Kuate sim dia ngim ahia?

(b). A simtu dite'n bang thumal/laimal/kampau theisiampen ding uh ahia?

(c). Pathian in a simtu dite kianga bang thu gen ut ahia?

(d). A gelhtu gennop tak simtu dite'n bangchi'n a theisiam pen di ua?

(e). Laisiangthou gelh hunlai leh tu hun kibatlouhna bang bang om a?

Huan, Paite-Zomite'n Laisiangthou i neihna dia pan nala masa Pu H. Nengzachin zahtakhuai kasa pet mah hi. A nasep bukim sipsip kei mah leh Pathian Thu nasep theihna akiam tuankei chih akilanga, Pathian min i phat hi. Banah, Pathian hehpihna a version dang i neih thakte uh: Zokam International (Thukhun Thak) leh BI te hon sutsak Holy Bible i neihte masawn/khangtou i hi chih kichetna (evidence) hi'n ka ngai hi. Huaijiakin, akoimah asia omlou, Pathian houpihna za nuam taktakte adia zaktheihna dia Toupa Pathian honpiak hi'n pom lehang uthuai kasa hi. Mi khat in a masapen ka theisiam zaw achih leh hoih, adangin athak ka theisiam zaw achih leh hoih. Ke'n tuh anih a i simkop leh phatuam kasa pet mah!

4. Maban panlak di dan: Sakhua leh politics pum gawm lah diklou, tuam khen vilvel theih lah hihetlou ahih manin saikhawmsiam i kisin poimawh kasa hi. Huan literature leh politics enzual le, Myanmar lama unau Zomite toh kizopna sukhatna dia A AW B CH sanga A B C zat hoihsa i hih leh i Zomi pomdan uh velthak tuak omlou ding hiamka chi hi. A jiak tuh, tua Zomi politics/movement a lah unau dangte: Zou, Vaiphei, Simte, Gangte, Tedim Chin, Thangkhal telsak hanga; amaute toh common literature thu ah kikupna/houlimna i neita uhia? Tua i laimal A B C politicize ut i hih leh, Zomi nam sunga constituent memberte'n hon pompih thei ding uam? I veka pom tangpi theih di houh zong lai mai le bang chi dia? A thu a lianpi huapsak khema ataka i ki hui tuam chia i ma bing dek dek hilou hiam chih in om sek hi.

Awle, hiai ngaihdan tamlou kon kupte kuamah thugelh/paidan soiselna hilou in, i maban paizel di ah hong phatuam kha hiam chihna toh awlmoh mana kon gelh ahi. Toupa Pathian in Zomite hon domsangin vualzawl jel hen.

Laimal leh Laigelhdan

Laimal leh Laigelhdan

By Dr Tualchin Neihsial Tuesday, 03 February 2009
- Dr Tualchin Neihsial

tualchinneihsial.jpg1.1: LAI I NEIHNA: Tanglai hun akipat in ‘Lai’ cih kammal i nei ua, khanglui tangthute ah Zangpitam a teengte’n savun a kigelh lai nei ngei ua, himahleh uipi gilkial khat in hon neekgaihsak hi ci in na gen uhi. Zangpitam khuate mah bang in Luika khua a teeng masate’n zong singhawng akigelh lai na nei uhi.Tua lai pen tual laam inn sung a akoih uh gampalak meikaang in a khua uh a peh man in kangtum kha hi.Kuamah lai thei a om louh ciang in patau in Zangpitam khote’n Kawlpi a asanggamte uh lai thei khat sam in laimal, asimdan leh agelhdan kihilhsak sawm uhi.Lai hilh diing a Kawlpi a kipan Zangpitam khua zuan a hong kuan hinapi, Zangpitamte’n tavak a zoulou ana khoh kum uh ahi a, tua a lou ua luut vasa, zusa leh gamsate matna dia tuithaang, pial leh adangdang akamte uh a muh ciang in “Hi bang a thaangkam thei in lai thei lou kei un teh” ci in Zangpitam khua pha lou in Kawlpi lam ah kilehkiksan hi.
Huai hun akipan in lai kimangsak siang hi. Unau Thadou, Hmar leh Luseite’n Vaipau a lai cihna Likha apan kila lehkha cih zatpih ua, Falam leh Khalkhate’n Kawlte’n lai a cihna uh Sa cih zatpih uhi. Lai i cih English ah script kichi ahi a, laimal i cih ciang in Greek alphabet a laimal masa nihte alpha leh beta kigawm “alphabet” toh kibang ahi hi.

2.1. Laimal hong kipatna bul: Leitung ah Phoenician-te’n laimal (alphabet) bawlkhe masapen ua, hiai Phoenician sumdawngte akipan in Greekte’n lai gelhdan leh kammal gindan hon theikhia in, amaute akipan in alasawn uhi.BC 800 ma lam in Greekte’n hiai Phoenician’symbol[ciamtehna] 22 lasawn in amau awgin toh kituak diing in ahon puahpha thak uhi.Greek pau a consonant tampi kisam lou ahihman in unusual consonant signs 5te pen vowel sound in hon gingsak uhi. Phoenician alphabet [laimal] masa aleph a cih uh bawngtal (ox) chihna ahi a, Greek ah alpha (α - A) hong suak hi. Tuamah bang in laimal nihna kichi inn (house) cihna Greek a beta (β - B) hong suak hi.

2.2. Laimal hong kipatdan:Leitung bup ah lai gelhdan hong kipatna bulpi – pictograms[alim akigelh] kicite pawl ahi a, tanglai Aiguptate (Egypt) gam a hong kipan ahi hi.Aiguptate aa toh kibang sim ahihhang a amau a tuamdin pictogram hithou bangzah hiam a om a, huaite ahihleh Summerian,Elamite,Cretan,Hittite,India leh Chinate’ aa cihte khawng ahi uhi. Ahihhang in hiai Aiguptate’ pictogram-te pen hong ki-ideogram (conventionalised pictograms)in BC 1500 kum vel akipan in phonetization[aw-ginkhiak nei] in hong kibawl a, huai akipan in syllabary pawl khat hong kibawlkhia hi. Hiai syllabary-te pen acrophyny principle dungzui in consonant alphabet hong suak uhi. Etsakna diing in Semitic ideograms –inn (house) i chih Beth () ahi a, Gimel () kichi camel (sangawngsau), Daleth () kichi kongkhak (door) cihna a hong kipan ahi uhi.

2.3. Manohna lam nei in lai kigelh: Lai khat peuh akigelh ciang in manohna lam kineisak a, pawl khatte pen atung a kipan anuai lam manoh in kigelh hi, gentehna diing in, China’ lai i cihte; khenkhatte lah khut taklam akipan veilam manoh akigelh pawl –adiak in Arabic,Hebrew, Kharosthi i chihte ahi ua,tua mah bang in Greek laimal masapente zong atuunglam in taklam akipan veilam manoh akigelh ahi ua, BC 500vel akipan in veilam akipan taklam manoh in hong kigelh thak hi.

2.4. Roman alphabet: Greekte akipan in Etruscante’n laimal 26 hon bawlkhia ua, Rome mite’n Rome gambup a hon uk tak un hiai Etruscante’ laimal avek a alaak louh hang un laimal 3te- theta, phi, khi pen namber 100, 1000, 500 leh 50 simna diing in hon la uhi. Etruscan’ laimal sigma pen S hon hisak in ks gin a ging diing in x behlap laimal nanungpen ah akoih uhi. BC 312 vel in Latin pau a Z gin a ging om lou ahihman in Z (Zeta) paikhia in laimal thak C pen bawllamdang zek in G hon bawlkhia uhi.

BC 100 hun in Greek kammal zenit leh zephyros teikhiakna (transliteration) diing in Y leh Z hon behlap nawn uhi. I leh J tang in I kizang a, U leh V akibang in kizang hi. Huai hunlai in W kici a om nai kei hi. Norman script a U aw-suah tuankhenna diing in English aw-suah W (semi-vowel = double U) hon behlap nawn uhi.J kici William Shakespear (AD 1630) nung a hon behlap phet uh ahi hi.Tuni a leitung buppi a laimal kizang tangpipen Roman alphabet ahi hi.

3.1. Khristian Misonarite’n lai nei loute aa diing in Roman Alphabet hong patpih uh: Mangkang kumpite’n India hong uk lai un India Malsuah gam a khristian misonari hong luut masate’n Bengali script leh Assamese script zang in Khasi leh Garo paute gelh in na bulpatpih mahle uhi. Ahihhang in hiai in deih bang a ma asawn theihlouh ziak kia hi lou in, laimal theih diing mahmah zong tam lua hi.1842 kum khawng akipan in Rev Thomas Jones in Roman laimal zang Khasi pau a Thukhun Thak agelhkiak pen lohchingzaw leh theihbaihzaw hi in atheikhia uhi.Hibang a zuihnouneelsa (experienced) hoihtak a neihte uh ziak in 1893 kum in Assam[tuin Meghalaya kici]gam sung a om khua khat Tura ah American Baptist Mission Conference om a, huai khawmpi ah hiai bang in thupuukna na bawl uhi.[Hiai hun tan in Chin Hills leh Manipur Hills ah Khristian misonari kuamah luut om nai lou uhi].

“...in the opinion of this conference the Roman Alphabet is the best for the Hill tribes, about Assam, that have no written language and it was resolved that ‘Italian system of pronunciation of the Roman character should be adhered to,

Whereas The Missionaries of the Union are commencing work on both the Assam and Burma side of the Hills between Upper Assam and Burma, and it may be expected that at no distant day our missionaries on the two sides will be touching hard across these hills; and as it seems desirable that contiguous tribes have the same alphabet, therefore, Resolved. That clerk of the conference be instructed to send this expression of our opinion to the missionaries for the Cachar and the Chins of Burma.”

Paite pau in atung a American Baptist Conference Report,1893,p 8 hiai dan ahi hi:

[1] Hiai Conference ngaihdan in Assam gam a singtangmi, lai nei loute aa diing in Roman alphabet hoih akisapen a;

[2] Upper Assam leh Burma gamgi a singtangmite lak a nasemte’n kikhutzopna kinei nuam pah ahih ciang in, alphabet kibang aneih uh deihhuai leh akilawm a, huaiziak in,

[3] Conference a clerk in Kachin leh Burma a Zoumite[Chinte] lak a misonarite kiang ah hiai thupuuknate na khaak hen cih pha kisa hi

Atung a thupuukna omsa bang in Baptist Misonarite gentaak louh London a om Arthington Aborigins misonarite leh Presbyterian misonarite tengteng in zong a luutna gamte uah hiai Roman alphabet a hon poluut chiat ua, Baptist misonarite luutna Chin Hills,Ukhrul leh mun dangdang ah Roman alphabet a zatpih ua, Presbyteriante luutna leh huzapna nuai a om Khasi & Jaintia Hills leh Lushai Hills chihte ah modified [bawllemsa]Roman laimal hong kizang hi.Gen tam kul lou in gam khat a mission khat nuai om kha tuung hi le hang i laimal[alphabet] zat kibang (kikhat) diing hi.

3.2. Phonetic Hunterian system of orthography: Lushai Hills a J H Lorrain (Pu Buanga) leh FW Savidge (Sap Upa) in Roman alphabet modified [bawllemsa leh leptawm] khat apatpih uh atuung in hiai bang ahi hi:

A Â B D E

F G H I K

J M N O P

R S T U V

Z CH

ci in kivual (kigelh) a A pen Aw chi a, J pen chei chi a lam ahi.1897 kum in D E Jones (Zousaphluia) leh Edwin Rowland (Zousapthara) in Pu Buanga bawlsa pen hiai bang in hon lemthak uhi:

A Â AW ÂW B CH D

E Ê F G H I Î

K L M N O P R

S T Ţ U Û V Z

3.3. Kawlgam Zoumite lai hong kipatdan:Kawlgam in a huapkhak Zoumite lak a Pasian’ thu nasepna pen kum 1837 in kipan a, Zoumite lak a khristian suak masapen zong numei melhoih mahmah khat ahi hi.Ahihhang in ei Zougam leh Zoumite lak a thunasepna hong kipat taktak bel 1899 kum ahi hi.1899 kum November 16 ni Dr A.E.Carsonte nupa pen Khalkha[Haka]khua ahong tung ua, ei gam a Pasian’ thu hong puak masapen ahi uhi.1902 kum March kha ni 21 ni in Dr E.H.East zong Khalkha khua hong tung hi.1910 kum in Khalkha kipan in Tedim ah Dr Joseph Herbert Copete nupa hong kisuan uhi.Rev.Carsonte nupa in Dr E.H.East’ hunna toh kum 5 sung Haka pansan in Pasian’ thu nasepna pan mahle uh kuamah angahzou kei hi.Hiai toh kisai in Rev (Dr)E.H.East in 1909 kum February 15 ni a, Rih Lake[dil] pansan a alaigelhna ah,“From what I have seen, it is quite probable that had our Mission undertaken work up here in the beginning, the Northern and Central sections would are this have been Christianized. I also know that the Superintendent of the Hills suggested to the founder of our work to start in Tedim, but it seemed best to him to take to Haka as a start” na chi hi.Tua agente Paite pau in gen thak le hang,“kei muhna dan in chi leng mission nasepna pen Mallam[Saklam] leh gamlai akipan kipan kha masazaw hileh nakpitak in baihzaw diing a, khristian zong suakkhin baihzaw diing uhi.Chin Hills a Superintendentpa’n zong Tedim pan a mission nasep kipat diing thu na gen ngeelzaw hiven, aphuanciilpa [Rev. Carson] in Khalkha a ana pat khit man lel a kipan kha lou ahi achih zong ka thei”acihna ahi hi.Dr.E H.East’ gen bang in Chin Hills a piangthak masapente zong Tedim gam mi ahi uhi.Dr J H Cope in 1910 kum apan in Tedim khua pansan in nasep hong kipan a, hiai mipa’n Roman Alphabet bulphuh in laigelh patpih hi.Hiai Roman laimal zang a lai kibawlte pen Pauchinhau’ Lai leh Kawl laite sang a leng theihbaihzaw ahihman in leh ni 7 sung khawng a theizou uh ahihman in ‘Ni Sagih Lai’ zong aci uhi.

4.1. Pau himhim dynamic ahi: Pau pen apautu/zangtute mah bang in thilhing (dynamic) ahihman in a kikhek gige khat ahi. Pau khempeuh ah pau lui, pau thak, pau hoih, pau sia, pau si, pau khanglian cihte om thei hi.Pau a kikhek mah bang in a kigelhdan (spelling) zong kikhek in kipuahpha toutou ahi hi.Gentehna diing in, kumzabi 12 hunlai a biakna late lak a khat A Moral Ode or Poema Morale kici ah:

Ich aem elder den ich wes, a wintre and a lore:
Ic waelde more panne ic dude: mi wit ah to be more.
Wel lange ic habbe child ibean a worde and ec a dede.
Den ic beo a wintre eald, to yung i eom a rede’

Tulai English ah hiai bang in hong kigelhta hi:

I am older than I was, in winter and lore.
I wield more than I did: my wit ought to be more.
Well long I have been a child, in word and eek in deed.
Though I be old in winters, too young I am in rede (counsel)
(C.L. Wrenn :The English Language[1993], pp 113)

Laipau kia hilou in Laisiangthou sung a thumal gawmdan leh gelhdan[spelling and word formation]nangawn nakpitak in hong kikhek hi.1611 kum a King James Version kisuahkhia ah S.Iohn[John] 3:16-17 hibang in kigelh hi:

For God so loued y world, that he gaue his only begotten
Sonne: that whosoeuer beleeueth in him, should not perish,
But haue euerlasting life. For God sent not his Sonne
into the world to condemne the world: but that the world
through him might be saued.


1979,1980,1983,1985 leh 2004 kum a Thomas Nelson in Thukhun Thak [New King James Version] asuahkhiak uah hiai bang in spelling hon gelh uhi:

For God so loved the world that He gave His only begotten Son, that whosoever believes in Him should not perish but have everlasting life.“For God did not send His Son into the world to condemn the world, but that the world through Him might be saved.”

American Lexicographer Noah Webster (1758-1843) in 1783 kum a American Spelling Book abawl leh 1828 kum a American Dictionary of the English Language agelh ah, favor, nabor, hed, proov, hiz, giv, det, ruf, wel [favour, neighbour, head, prove, his, give, debt, rough, well] ci in na guang hi. G.A.Grierson in akaihkhawm leh a etdik[compiled and edited] Linguistic Survey of India Volume III Tibeto-Burman Family Part III “Specimens of the Kuki-Chin and Burman Groups”sung a Paite pau akoihtel zong Major Shakespear in 1900 kum a Lusei gam a Paite omte akipan a laakTapa Taimang Tangthu akipan ahi a, huai ah hici in gelh hi:

Mi kua-hiam-a ta-pa pa-nhi a nei-a. A-nao-pang-za in a pa lak-a, ‘He pa, go ka chan-ai on-pia-in, ‘a chi a. Chin a sum-te pa-ni-u lak-a a ham-a. Ni shat-lo-tak in a naopang-za in sum a vek in akham-a,gam la-tak-a a pai-pih-ta’

Pu Vialphung’ Diary[Kaihlam 1/1/1919]:

“Hiai kum in hi a leng a, a lu uleh a nung uh a na a, ashi ding teng a hai ua, ni 10 na le a om kei a, ashi pahpah uhi. Januari 1 ni akipan Feb.3 tan in mi pasal 20 leh numei 41 ahi.A vek in 61 ahi.”

Huai chiah a kum mah Epril 25 akipan shum phuk a leng nawn a, Awgast 13 tan in a veng a. Hiai tan kal in mi 91 a shi. Chi nat shung a kha in kha 3 leh ni 23 ahi a, aniin ni 133 ahi

Hiai tan lel et in leng,1919 kum a spelling leh tulai a i zat spelling akilamdang in akikhe mahmah cih i mu hi:Gentehna in, shi=si,shum phuk =suumphuk; chi nat=chinat; shung=sung cihte.Pu Vialphung in alaigelhna ah Shuang kot, shawm shang, shuangdai, haosa, shum, shuangdawh,shung, shi, Dishember, Epril,Awgast ciin agelh hi.

4.2. Pau akhangtoutou ahi: Pau i chih a kibehlap, akipuahpha toutou leh akhangtoutou ahi a, tua toh kizui in a gelhdan zong a hun toh kituak a kikhek leh kipuahpha toutou ahi. Lai lam ah latest[athak leh a nanungpen]apoimoh a,khangthu leh phung-le-taang kisuutna khawng ah bel upapen[oldest]a kul hi.Nidang in bii inn, gua a kibawl inn, sing inn ah i teeng ua, tu chiang in Pasian hehpihna toh sing inn, langva inn, teeklei inn, suang inn, siik inn khawng ah i teengta uhi.Ka pu ka pate ua kipat bii inn a teeng ka hi uh cih paulap in langva inn, sing inn, suang inn ahi thei kei diing chi in pankhoh sawmle hang tulai hun aa diing in khanletna diing lampi tam hetlou diing hi.

Lai leh pau i chih zong tua bang dan mah ahi hi.

PHOENICIAN ALPHABET

phoenician_alphabet.jpg

[Paper prepared & presented by Dr Tualchin Neihsial during Laipau Oreintation-I at Mimbung, Mizoram on January 25, 2009, jointly organised by PLS, EBC & GBC Home Based Care]

LAI GELHDAN TANGPI - [Book Section]

LAI GELHDAN TANGPI - [Book Section]

By Dr Tualchin Neihsial Wednesday, 25 February 2009
~ Dr Tualchin Neihsial

drtualchinwithawardthumb.jpgLai gelhdan i buaina uh leh i siamtheihlouh uh tamzawte pen laimal gawmdan, khenzaakdan leh paipi khat nei a i gelh louh ziak uh ahipen hi. Atamzaw kibang mahleh i ngatsakna lam uh akikhat poimoh sawnsawn hi.

Hiai toh kisai in mi malmalte, saptuam pawl tuamtuamte leh ZCLS-te ban ah PLS mahmah in zong 1982 kum akipan in PNC (tu a PTC), SSPP HQ, YPA HQ toh pangkhawm in laigelhdan kichian neitheihna diing in pan i nala uhi. Huchi in 1984 akipan in guide book khat Zoulai Gelhdan Bu kichi bawlkhia in, siamsinna innte a tawisak in tuni tan in kal kisuantou zel hi. Akhangtou zel i hi ua, a phaaktawp i tung dek nai kei ua, paina diing lampi sauzaw mahmah i nei lai uhi. Laimal kibang napi gawmkhial, khenkhial kha le hang, thu tuampi kawk thei hi. Gentehna in:
ANAUHONGPIAHI
  • A nau hong pia hi
  • A nau hong pi ahi
  • A na uh ong pia hi
  • An a u hong pia hi.


1. AW, O leh OU zatdan diing:
i) A-un, aniam leh asaugin peuhmah ah AW.
Gtn: Dawm, Dawng, sawt, zawng
ii) Alaigin leh tomgin peuhmah ah O.
Gtn: Dom, Dong, sot, zot
iii) Atom leh sanggin peuhmah ah OU.
Gtn: Gou, lou, Sou,Tou, zou

2. J leh Z zatna anuai a bang in:
Ei tualsuak thumal (kammal) khempeuh leh mi min, kho min, gam min, veng min ah Z zat diing, namdangte’ min, kho min, gam min peuhmah ah amau zat bangbang zuihpihna a [J azat ualeh] J zat diing – Jerusalem, Joppa, Job, Johan, Jesu, Jakob leh adangdang.

3. IN leh UN zatdan
Agen leh asep khentuam sese lou in verb, adjective leh noun thumal ban a ‘in’ a om peuhmah chiang in ‘in’ pen a kizompih toh kimatsak louh a, tuamdinsak diing ahi.
Etsakna diin:
Verb: dingin, genin, simin, chi a gelh lou in ding in, gen in, sim in chi a gelh diing;
Adjective: awlin, asanin, hoihtakin chi a gelh lou in awl in, asan in, hoihtak in ci a gelh diing;
Noun: Lamkamin, bawngin, singin, pasalin chi a gelh lou in Lamkam in, bawng in, sing in, pasal in ci a gelh diing ahi.

Tua ban ah, abstract noun-te (verb leh adjective) ah zong itna in, zawnna in, hoihna in, huaiziak in, huchi in, dungzui in, bang in chi in gelh le hang, kibatlualna [uniformity] a om diing ban ah, athu simkhelh a om kei zaw hi. Tua mah bang in, khat sang a tamzaw kawk plural ‘un’ chih zong kimattuan sese lou in gelhkak diing ahi.

4. Postposition A leh AH:
Postposition A leh AH tuamdinsak le hang athu zong kichiangpen hi. Etsakna: ‘Mimbungah, Lamkaah, suuna, zaanah, khuaah, vaaka’ chi a gelh lou in ‘Mimbung ah, Lamka ah, suun a, zaan ah, khua ah, vaak a’ chi a gelh diing ahi.

5. Laimal kithuap/thuahnih (double letter) leh Lai-aw(Vowel) zatna:
Laimal kithuap/thuahnih (double letter) leh Lai-aw (Vowel) zatna thu ah athuah a laimal/lai-aw tam lua lah anop louh kia hi lou in, athuah a koih seng diing zong ahi kei phial hi. Ahihhang in, athuah a laimal/lai-aw koih in buaina leh theihkelhna avengsak thei hi.
Etsakna:
i. Thum (three), thuum (pray), thumna (third), thuumna (prayer)
ii. Van (goods, material), vaan (heaven)
iii. Khat (one), khaat (seldom), khatna (first), khaatna (bitterness), Khat bek (only one): Laibu khat bek hong pia in (khat sang a tamzaw lou), Khat beek (at least one): Laibu khat beek hong pia in (atawmpen in khat)
iv. Ding (stand), diing (shall/will)
v. Sun (pierce, prick), suun (condole, console, day)
vi. Bukna (shelter), buukna (measurement/ standard)

6. Belh (affixes) ah mabelh (prefix) leh nungbelh (suffix) a om hi:
a. Mabelh (prefix) – ‘ki’, ‘pi’, ‘su’chihte ah verb toh kimat a gelhkhawm diing ahi.
Ki – Kibuan, kidawm, kigamla, kigawm, kihua, kingai, kikum, kimawl, kinai, kipua, kisai, kisat, kitawng, kivual, kizawl, kilem, kizem, kimuang, kiteeng, kikhen, leh adangdang
[Hiai a mabelh ‘ki’ in ganhing hiam setan ki (horn) leh kipi (parrot) chihna a “ki” pen a huam kei a, hiaite pen tuamgelh diing ahi. Etsakna: Ki in taang duh hi. Vompi in ki nei lou hi.]
Pi – pibawl, pichin, pigen, pingaihsut, pizat, pikuan, pimuh, pipat, pisuah, pisak, leh adangdang
Su – sulian, suminthang, suthupi, supichin, supaai, supuuk, leh adangdang
[Ciamteh diing: prefix - Su chih zang sese lou in liansak, minthangsak, thupisak, pichingsak chih dan in zong azat theih veve hi. Hiai mabelh [prefix] a Su kichi pen numeite’ zahmoh genna ahih louh bang in verb a su kichi an su, gu su, khuttum a su chihna zong ahi kei]

Exceptional Case:
Ahihhang in a, e, i, o, u (lai-aw i cihte) toh a kizom aleh simkhelh omlouhna diing in athekna (-hyphen) koih diing ahi.
Gelhdan dik lou Gelhdan dik
Kiakmitet ki-akmitet
Kiaam ki-aam
Kiatkha ki-atkha
Kiit ki-it
Kiuitui ki-uitui
Kien ki-en
Kiel ki-el
Kiotsakna ki-otsakna
Kieng ki-eng
Kiukna ki-ukna
Piet pi-et

b. Nungbelh (suffix):
(i) Verb leh adjective dawn (ban) a thumal abelh (behlap) pawl khat – pih, sak, kha, lum, sia, vui, paai, mai, gawp, kham, nen, phih leh adangdang ah a verb hiam adjective hiam toh gelhmat ngeingei diing ahi.
Etsakna: sihpih, damsak, satkha, siikkhial, kaplum, kaaplum, gensia, gawigawp, balnen, chilphih, gawivui, leh adangdang

(ii) Bang leh thumal dang azungpi toh gehlhmat diingte: Lapau (poetry) leh thumal a bang leh thumal dang azungpi (root / rootword) toh gelhmat diingte:
• Bang : albang, anbang, buanbang, chiaubang, daibang, gulbang, haibang, kilbang, lawibang, mawngbang, meibang, nibang, sabang, sulbang, tembang, umbang, vaibang, zubang, hambang, mangbang, suumbang, sumbang, leh adangdang.
• Bawl : baihbawl, chiilbawl, dambawl, gawtbawl, haibawl, hutbawl, ipbawl, koubawl, maakbawl, khembawl, nuakbawl, siatbawl, zuaubawl, simbawl, huatbawl, zumbawl, leh adangdang
• chih/chin : gamchih/gamchin, khochih/ khochin, luichih/luichin, munchih/ munchin, namchih/namchin, pauchih/ pauchin, pawlchih/pawlchin, sachih/ sachin
• dan/zia : bawldan, bawlzia, ciindan, chiinzia, dondan, donzia, etdan, etzia, goldan, golzia, haidan, haizia, itdan, itzia, khandan, khanzia, muhdan, muhzia, nuihdan, nuihzia, omdan, omzia, tutdan, tutzia, leh adangdang. [hiai a nungbelh ‘dan’ pen leh dan (zuih diing dan thupiak) toh kibang lou hi.]
• huai : dahhuai, enhuai, haihuai, ithuai, lauhuai, lawphuai, muanhuai, ngaihhuai, pahtaakhuai, zumhuai, suphuai, pilhuai, kipahhuai
• kha : baakkha, chiamkha, dalkha, delhkha, enkha, genkha, itkha, khialkha, mukha, lawngkha, palkha, suikha, tehkha leh adangdang.
• khia : dengkhia, dongkhia, genkhia, sakhia, gelhkhia, nuihkhia, kapkhia, satkhia, pulhkhia, kaikhia, zuutkhia, hongkhia, leh adangdang
• khial : awnkhial, bawlkhial, cikhial, bohkhial, dengkhial, enkhial, lamkhial, mukhial, semkhial, nekhial, simkhial, sakhial, paukhial, theikhial, tukhial, vaatkhial, zemkhial, zuikhial leh adangdang,
• lam : dailam, gollam, giitlouhlam, hailam, hauhlam, lawplam, manlam, nuamlam, kiamlam, siatlam, zawnlam
• sa : belsa, etsa, hoihsa, pilsa, mohsa, vulsa, siamsa, zawngsa, leh adangdang
• tan : bottan, dawttan, kuaitan, siiktan, vialtan, paltan, meektan, huaitan, hualtan, mawktan, zumhtan, leh adangdang
• vai : buaivai, daivai, chiilvai, haivai, naupanvai

c. Noun Suffix:
(i) Diminutive - ke, me, mi, ta, si (etsakna: balke, khutme, temta, kausi, thousi, miiksi)
(ii) Magnutive – ‘pi’ (etsakna: heipi, tupi, huihpi, khapi, lampi, singpi, singthupi, suangpi, kialpi, tuipi, nipi, pawlpi, sawltakpi, siamsinpawlpi, khawmpi leh adangdang)
[Ciamteh diing: Hiai noun suffix in anu-apa khenna (gender) a feminine (anu/api) genna akizang ‘pi’ kici leh kisapna a nute’ nu leh pate’ nu (grandmother) genna ahuam kei. Etsakna: sialpi, bawngpi, nupi, leh adangdang.]

d. Va, hon, hong, n’ong, k’ong chihte pen a verb toh gelhmat louh diing ahi. Va in akuankhe lam, hon in tutmun leh naichik a septheihte kawk a, hong in a naih leh hong kuan/zuan lam kawk hi. Thumal gawm (contraction) ahihleh gelhmat teitei a ngai hi.
i. Tui va tawi in, puan va sawp in
ii. An hong ne in, hong pai in
iii. Nau hong la in
iv. Puan hon pe dih
v. Tangmai n’ong pe diam? (Tangmai na hong pe diam)
vi. Zu k’ong siim diam? (Zu ka hong siim diam?)

7. Verb leh adverb thuahnihte i zatkop chiang in tuamkhen lou a gelhmat diing ahi:
Verb : nuinui, kapkap, kaapkaap, lamlam, laamlaam, tutu, khawlkhawl, kholkhol, paipai, taitai, taaitaai, gengen, sasa leh adangdang
Adverb : liailiai, mengmeng, dangdang, diamdiam, dengdeng, ngelngel, khelkhel, sese, taktak, petmah, mahmah, tengteng, khempeuh, leh adangdang

8. Pau zatkop/ pau nupa (phrase/paring of words) :
(i) I ngeina dan in achih nuamnuam ahihkeileh aneuneu ahihkeileh ahat loulou kigen in kigelh masazaw hi. Huchibang kammalte kikal ah athekna (hyphen) koih diing ahi.
- Aneu-alian, azawng-ahau, atui-aha, agim-atawl, apil-asiam, anu-apa, amei-apa, asia-apha, numei-pasal, asan-akaang, adung-avai, asing-asuang, ankhing-tuibuuk, abul-abaal, abeh-aphung, azawng-ahau, azawng-angau, azu-ahaam leh adangdang.

(ii) Pau nupa hinapi a atung a bang a ‘a’ kimabelh lou, ahihhang a athekna a zop kul a om a, tuate ahihleh:
- tanu-tapa, neekna-taakna, chitna-siamna, anteh-louhing, guuktaak-laaktaak, dahna-kahna, khitui-naptui, chiahna-kuanna, nasep-silbawl, gimna-tawlna, leh adangdang.

(iii) Pau nupa hinapi a thumal/kammal khat suahsakna dia le hiam leh hiam koihte, ‘leh’ toh i zopkhawm chiang in athekna koih kul lou in, ‘le’ chih toh i zopkhop chiang in athekna koih ngeingei diing ahi a, agen leh akhiakna zong tuam hi. ‘leh’ zat ahih chiang in pau nupa ahihlam theihkhen haksa a, athekna leh le i zat chiang in pau nupa ahihna hong kilang in theihkhen nop hi. Nu-le-pa ahih chiang in Mikang pau a parent cihna hi a, nu leh pa ahih chiang in mother and father cihna suak a, khua-le-tui (citizen), khua leh tui (village and water), anuai ah gentehna en suk ni:
- Lia-le-taang lia leh taang
Khua-le-tui khua leh tui
Nu-le-pa nu leh pa
Neek-le-dawn neek leh dawn
Lum-le-vot lum leh vot
Lum-le-phaw lum leh phaw

(iv) Numerical zopna a “le” chih nung leh ma ah athekna [hyphen] koih in i deih/gen nop nambar koih diing ahi:
Etsakna diing in
Sawm-le-khat ahihchiang in eleven chihna ahi a, sawm leh khat ahihchiang in ten and one chihna ahi. Tua mah bang in sawm-le-nih chi a i gelh chiang in twelve chihna hi a, sawm leh nih ahih chiang in ten and two chihna ahi hi. Tua bang zel in sawm-le-thum, sawm-le-li, sawm-le-nga, sawm-le-guk, sawm-le-sagih, sawm-le-giat, sawm-le-kua chi a gelh diing ahi.

9. Postposition:
English Grammar ah preposition om mahleh ei pau gelhna ah preposition om lou in, postposition omzaw hi.
On the tree - sing tung ah
Under the table - Dohkan nuai ah
At the door - Kongkhaak ah
Tung ah, nuai ah, gei ah, toh, kal ah, kikal ah, ziak in, zaw, zong/leng, nung in/nung ah, beek, kia/bek, khawng, apan, sang in, loungal, chihlouh cihte khawng ahi.


10. First Person Pronoun:
Mangkangte’ neihlouh i neih tungtuan uh first person ahi hi. Exclusive ah ‘ka’, ‘kou’ chih leh inclusive ah ‘ei’, ‘i’ chihte i neih tungtuan ahi. Hiai a ‘i’ pen Mangkangte a ‘I’ toh a khiakna kibanglou ahihman in, thuvual (sentence) kipatna lou peuhmah ah laimal neu (lower case/ small letter) zat diing ahi.
Our house i) Ka inn uh (exclusive)
ii) I inn uh (inclusive)
[Ciamteh diing: Inn (house) cihna ah ‘n’ athuah azat in simkhelh a om kei pen hi. ‘An’ (food) toh kisai ah bel an neek theih cihlouh ngal thu dang kawk thei a om louhman in ‘a’ hiam ‘n’ hiam athuah a koih akul kei hi.]

11. Subject Concords:
First person concord ‘ka’ (kei ka pai) leh second person concord ‘na’ (Nang na pai) leh first person (plural inclusive concord) ‘i’ (ei i pai) chihte ah ka, na leh i akizang khial tam mahmah. A verb/ a noun toh gelhmat louh diing ahi.
• Kakipaak ci lou in Ka kipaak cih diing
• Kainn ci lou in ka inn cih diing
• Kapa ci lou in ka pa cih diing
• Nanau ci lou in na nau cih diing
• Inu ipa ci a gelh lou in i nu i pa ci a gelh diing ahi.
• Kangaihsun ci a akigawm a gelh lou in Ka ngaihsun ci a gelhzawk diing ahi.

12. Adjective zatna :
(i) English Grammar bang lou in ei pau, ei lai ah noun khit (nung) ah adjective in zui hi. English ah Red Sea, Paite/Tedim ah Tuipi San, meel hoih, tui siang, puan san, mai san, mai puang, tuipi vom, tuipi si, mi lian, sing sang, gam nuam, gam thupi leh adangdang.
Exceptional case: Ahoihna hiam asiatna hiam ahihkeileh ahihna agen-ot nop ciang in, noun ma a adjective pai masa a, a noun taang in ‘a’ hong kizang hi.
Etsakna:
• A lamdang itna (Itna lamdang)
• A minthang mahmah Peter in mi tampi apiangthaksak hi.

(ii) Superlative ‘pen’ leh ‘bel’ adjective toh gelhmat diing ahi.
• Nungaak mel hoihpen kiteelkhia hi
• Asiambel ahong damsak theipa Jesu ahi.
• Hoihpen, lianpen, golpen,
• siampen, asiangbel, ahoihbel

(iii) Demonstrative adjective ‘pen’ leh ‘bel’ kizangkhawm thei a, ‘pen’ leh ‘pen’ zong kizangkhawm thei napi, ‘bel’ leh ‘bel’ kitam zatkhawm lou hi.
- Amah pen bel ahat takpi mah hi.
Nang penpen n’ong pai keileh hithei lou hi.

(iv) Tehpihna [comparative] leh Tehpih bei [Superative adjective] anuai abang in:
baihzaw - baihpen cinghzaw - cinghpen
damzaw - dampen golzaw - golpen
hauzaw - haupen hatzaw - hatpen
hoihzaw - hoihpen itzaw(zawk) - itpen
kinzaw - kinpen lianzaw - lianpen
naizaw - naipen pheizaw - pheipen
sangzaw - sangpen siamzaw - siampen
sukzaw - sukpen theizaw - theipen

(v) Ei pau a ‘toh’ kichi English Grammar a ‘with’ toh kibang a lehkhiak teitei sawmna ziak in mun tampi ah ‘toh’ kizangkhial hi.
• “Siikkeu toh an ka ne” cih louh a “Siikkeu in an ka ne” cih diing ahi.
• “Suang toh bawng ka deeng” ci lou in “Suang in bawng ka deeng” cih dikzaw hi
• “Tui toh mei ka buak” i cih chiang in diklou a “Tui in mei ka buak” cih adik ahi.
[Ciamteh diing: (a) Consonant H pen glottal stop ahih dungzui in, H a tawp peuhmah asaugin thei mawngmawng kei. Gawh, Tawh, Mawh, Sawh, Zawh ciin gelh mahle hang asaugin thei kei. Gelhdan chii nih zat sang in khat zat hoihzaw ahihman in Goh, Toh, Moh, Soh, Zoh ci a gelhzawk diing ahi.
(b) Pasal’ min leh numei’ min khenkaakna diing in zong “H” kizang hi:
Vung (numei min) Vungh (pasal min)
Lang Langh
Sung (Innkuan) Sungh]

13. Abstract Noun
Adjective, verb leh noun khenkhat apan abstract noun hong kibawlkhiakna kammal – dan, zia, leh na cihte hong pianna kammalte toh gelhmat diing ahi.
Dong dotna dotdan dotzia
Kap kahna kahdan kahzia
Pai paina paidan paizia
Hoih hoihna hoihdan hoihzia
San sanna sandan sanzia
Lui luina luidan luizia
Abstract noun ahihlam mangngilh kha in apianna thummal leh –dan /–zia kal ah diing kizangkha pahpah hi. Etsakna : Na dotdan diing sik in Na dot diing dan. Anih tuak in sentence dik ahi ua, himahleh agen ut leh kawk kituam ahihman in pilvan huai mahmah hi.

14. Plurarity:
(i) Tulai in English Grammar a plural bawlna a ‘s’ toh kibang a ‘te’ chih koih teitei sawmna ziak in mun tampi ah kizangkhial hi. ‘te’ cih pen ‘plural marker/ collective marker’ bel ahi peuhmah a, himahleh i pau uah plural form pen noun kia akipan kibawl lou in, parts of speech tuamtuam adjective, verb leh adverb akipan leh pronominal elements akipan plural hihna kibawl ahi hi.

a. Numeral number in plural hihna pia hi.
• Bawngpi thum ka mu
• Bawngpite thum ka mu chih a dik kei

b. Pronominal elements: ‘un, ua, uam, uh’ chihte’n plural hihna abawl hi.
Etsakna: Ka hong pai uh hi
N’ong pai diing uam?
Hong pai un.

c. Noun, verb, adjective leh adverb khawng a ‘te’ i belh leh noun suak ua, ‘te’ chih omna ziak in plural hihna pia hi – ahonpi, alompi genna in kizang hi.
- Lianpute, Guite, Thawmte, Sukte, Ngaihte, Khaute, Samte, Galte, Simte…
Ama lam a theihsa leh genkhaksa genkik nawnna ah ‘te’ kizang hi.
• Bawngpi thumte ka mu (kigensa ahihziak in)
• Bawngpi thum ka mu (kigensa lou hileh)

(ii) A subject a ‘te’ behlap lou in adjective, adverb leh verb ah ‘te’ kibehlapzaw hi.
- Mi hoihte, ui liante, mi kisualte, mi gilou mahmahte, mi zawngte, mi zongte
Exceptional case: Thumal khenkhat khat sang a tamzaw genna in ei, te, i leh mi chihte kizang mahleh mun khenkhat ah kamsiamna pau [polite form of speech]a akizat chiang in khat sang a tamzaw genna hi tuan lou hi:
Etsakna:
Zi khat kia nei, pasal zong khat kia nei hinapi a zi hiam a pasal hiam genna in –
[a] ei pasalte zaw…[b] mi pasalte zaw..[c] En bang i thei dia? [d] Mi hichih ke’n [=Nang kei hon hichih kei in] [e] Ei nungaakte zaw…[ khat kia gen hinapi][f] Chih simsimte maw…[‘te’ akizat hang in khat kia genna mah ahi].

15. Noun leh noun kizom theilou:
15.1. Laigelhna ah laipau aa diing in noun leh noun kizomsak louh diing ahi.
(a) Jesu Jerusalem ah si hi chi a gelh lou in
Jerusalem ah Jesu si hi cih diing ahi.
(b) Neinou Tomi in man hi ci agelh lou in
Tomi in Neinou man hi chih diing ahi.
(c) Dahpa lou akuan nuam kei hi ci a gelh lou in
Lou ah Dahpa akuan nuam kei hi ci a gelhzawk diing ahi.
Exceptional case: Sentence sung ah abstract noun nih kizom thei a, tuate exceptional case in pai hi.
• Neulai nopdan na thei hiam?
• Itna mit deldan thei in
• Naungek an pia in
• Suangnou tanghou suaksak in
• Inn gua leh gam gua kitehpih ngei lou.

15.2.1 Apostrophe a noun nih kalhal diing ahi. Sentence sung a concrete noun nih ahihkeileh concrete noun leh abstract noun akizom khak ciang in apostrophe koih diing ahi. Hiai apostrophe pen neitu ciamtehna lah hipah, noun nih kalhalna lah hi pah hi.
• Dahpa’ khuang
• Thanghou’ sial
• Khupching’ neulai
• Dawikungpu’ sial in ki li nei hi.

15.2.2. Thumal contract form i zatte pen expanded form a gelh louh lahna in apostrophe koih hoih hi.
Ken – kei in – ke’n
Non – na hon – ßn’on
Koh – koi ah – ko’h
Aman – amah in- ama’n
Leng – lehang – le’ng

15.2.3.Apostrophe zat louhna diingte
Verb leh adjective lak a laimal NG a tawp peuhmah deflected form tawpna a ‘G’ pen hong mang (declined – tonmang/tummang) hi:
Thang – than, Piang – pian
Luang – luan, Mang – man
Siang – sian Dawng – dawn
Ging – gin Khang - khan
Sang – san Saang - saan
Ciang –cian Niang - nian
Tuang –tuan Muang – muan
Tong – ton Song – son
Suang – suan Zuang – zuan
Siangthou – sianthouna chih in omze neitak in hong kikhek uhi. Tua ziak in sian’thouna, minthan’na, gin’na, pian’thakna chi lou in sianthouna, minthanna, ginna, pianthakna cihsuk ziau diing ahi. Hiai declension-te ah apostrophe koih kul lou hi.

15.3. Declension of Verbs: I pau ah verb-te i zatdan zui in agindan ahihkeileh a awgindan leh amel-apuam tanpha hong kikhek lamdang uh hi. Verb akipan kia lou adjective leh noun khawng akipan in zong mel tuam leh lohdan tuamtuam nei in kammal piangkhia hi. Regular verb pan in Irregular verb hong piang a, tua pan in abstract noun hong piangsawn hi. Gentehna in: De-det, Tung-tun, kia-kia/kiak/kiat. Verb mah bang in, noun form nih- Direct form leh Oblique form ah. Direct form akipan Oblique form asuah ciang in amel-apuam hong kikheklamdang hi.
Etsakna diing in:
Direct Form Oblique Form
Gua Go gopi/gotuai
Khua kho khopi/khota
Ngia nge nge-ek/ngenou

Regular Verb Irregular Verb Noun
Bia be/biak Biakna
Kia ke/kiak/kiat Kiakna
Pia pe/piak piakna
Phia phe/phiat phiatna
Sia se/siat siatna
Zia ze/ziat ziatna
Mu muh muhna
Hilhchian hilhchet hilhchetna
Lian let letna
Gial gelh gelhna
Vial velh velhna
Khial khelh khelhna
Sial selh selhna

16. English Grammar paidan toh kilehbulh in, Paite pau ah
[1] Akum, akha, ani leh adaak in zui hi. Etsakna: 1984 kum March 27 ni in Moreh ah “Moreh Resolution” kibawl hi.
[2] A gam, a khua, a veng leh a kongzing min/a lamlian min in zui hi.
[3] Pa min pai masa dia, tua pen tapa min in zui diing hi.

17. Translation [lehkhiakna] toh kisai theihtuak khenkhat:
Pau khat akipan pau dang a lehkhiakna thu ah pau kivolhdan [syntax leh morphology] kibang vek lou ahi cih ciamteh masak diing ahi. Principles of translation kici translator peuhmah in lehkhiakna abawl ciang ua guidelines azuih uh genna ahi a, tua ah bangchi bang approach zang a letkhe diing cih atuang hi. Adeihhuai leh deihthusam cingpen ahihleh

[a] Literal (word-for-word) translation ahi hi. Literal translation tamzawte pen Interlinear acihte uh ahi. Pau kivolhdan, paizia leh thumal piandan kibang lou ahihman in Internlinear translation pen pau paidan ngeina toh kituak in lepthak akul hi.

[b] Literal approach translation adeihhuaipen leh kingakna taakpen ahi hi. American Standard Bible/Version (ASB/V), English Standard Version (ESV) leh King James Version (KJV)i cihte pen literal approach translation ahi uhi.

[c] Dynamic equivalent (thought for thought-trnslation) chih a om nawn a, hiai ahihleh theihtheih dia adik theipen a lehkhiak diing cih leh mite’n theisiam pah leh cih deih luatna ziak in mun tampi ah free translation suak thei hi. Revised Standard Version (RSV), New Internation Version (NIV) cihte pawl hiai toh kisai a etsakna ahi uhi. Vakhu (dove) cihna dia gige, sangawngsau (camel) cihna dia saipi (elephant) cih leh adangdang.

[d] Parathrase kici khenkhatte’n running commentary acihsak uh, hilhcian thoh a lehkhiak leng a om hi. Hilhcetna pen commentatorte’ nasep ahi a, translatorte’ nasep bel lehkhiak ahi a, hilhchet diing ahi kei. Today’s English Version, Easy-To-Read-Version leh adangdangte. Version tumta khat ahihkeileh text (Hebrew/Greek text] kichian khat bulphuh nei loupi a deihna munmun lakhawm a lehkhiak pen ecletic translation kici hi. Ecletic translation acihte uh lak a khat ahihleh New International Version [NIV] ahi a, Paite pau a i neih Laisiangthou khenkhatte zong ecletic translation pian ngen ahi uhi.


Gentehna:
[i] Ke’n an ka ne
I(nominative) food pron.concord eat
a. I food eat
b. I eat food
[ii] Ama’n laibu pua in He (nom.) book carry adverb particle
apaita hi
has gone (pron.concord) copula
a. He book carry has gone
b. He has gone by carrying the book
[iii] I eat food with a spoon
Kei ne an toh khat siikkeu
a. Kei ne an toh khat siikkeu[literal]
b. Ke’n siikkeu toh an ka ne [dikzou lou deuh]
c. Ke’n siikkeu in an ka ne [dik]

BEHLAPNA:
Paite sung a Pawlpi lian leh mi dottham teng in kum thum vingveng (1982, 1983 leh 1984) asual nung a thupuukna alakte uh Paite Literature Society in mipi thupuukna ahi chi a pom in, seh leh sawl a a om bang in hunsawt kuam ana kithuzak leh kihou khit nung un, 1984 kum March kha ni 27 ni in Moreh ah Myanmar a om unaute sik-le-tang in Zomi Christian Literature Society (ZCLS) toh anuai a bang in thupuukna laak ahi. Tua pen Moreh Resolution i chihsek uh ahi.

Laimal pen Roman alphabet 26 zat a, alamdan vowel teng ei (mallam ate) lam leh zatdan a lam diing. Tua ban ah consonant 'C' pen 'cha' leh 'G' pen 'ga' hihsak a, vowel a 'O' tulai (1984 malam vel) a zatdan 'O' leh 'OU' kal a ginsak diing chi a thukim ahi.

Hiai Moreh Resolution dungzui in Roman Alphabet 26 zat diing, lai-awte/vowels (a, e, i, o, u) eilamte ginsakdan a ginsak a, C pen cha leh G pen ga chih diing chih ahi. O leh AW kal ah buaina di a omlouh bang in C pen ‘si’ ahikei kei a ‘cha’ ahi. Hiai pen kuamah aa hilou in ei aa liauliau ahi chih theih hi. Himahleh ‘C gelh veuhvouh’ chi a ho mahmah i tam ziak in lungpi geel tak in PLS Board of Director in 1988 kum June 11 in tutkhawmna ah thupuukna kichian leh tel mahmah Thupukna 3(iii) dung zui in mahni lemtan bang a C leh CH zat theihna diing in kikhahkolna a om hi. Tuaziak mah in hiai laibu ah leng C leh CH kizang tuah hi.

Pupate Ngeina Sahawmdan

Pupate Ngeina Sahawmdan
By Thang Siangh
Wednesday, 25 March 2009
~ Thang Siangh
Nopna-Dahna sungah thukhun ngeina zui-in ki-uapin nakhempeuh kiseem hi. Tua thukhun kantanin khengval leh kideihlo hi. Kisam leh zong kideihlo hi. Sanggam abul-adawn kiguang dimdiam hi. Tua zui-in sa hawm uh hi. Aphei tang ding, a liang tang ding, angawng tang ding, cih bangin min gotsa-in nei uh hi. Piakding kilawm khatzong nusia lo uh hi. Sialcingte nangawn sialneel, ci-in atawkuam teng pia uh hi.

Tua tawh kizui-in ama tanhdingaa kisehna mun lian a kipiak keileh bang hang hiam, kapanmun hong kheel hiam, kei hong manuam uh hiding hiam, hong khelbawl hiam, ci-in sittel pah tiuteu hi. Amau dinmun tawh kisai satahn bektawh lungkimse uh hi. Avaal deihlo hi. A hemzawkleh zong lungkimlo uh hi. Thumaan mahmah, cihtak mahmah uh hi.

Amau tanhding sa a piak ciangin, ne pahpah lo-in sittel masa uh hi. A kilawmlo a om ciangin nolhkik uh hi. Tua ahih ciangin Zuhawm-sahawm kidop kul hi. Sasem siam kicial hi. Apazaw-asahzaw cih omsak lo hi. A temha sawipaisak lo hi. Sa semhun ciangin Bangkuapipa leh a tei zawdeuhte in sakuang-umin encik ciat uh hi. Paubanglo dingin hanciam uh hi. Saluang munkhatzong mawkvallo dingin kiseh hi.

Sahawmdan pen hunkhat leh hunkhat munkhat leh munkhat kibanglo hi. Nopna sahawm leh Dahna sahawm kibanglo hi. Mo-sagawh leh thudangte kibang lo hi. Lawm-an neekna-ah Sanggamsa kipia lo hi. Ahih hangin a thusiamte in, Tuibuhsa ci-in Tanupi Tuitaak leh Tanu nihna ahi Sawlla a iikbup hawmsak hi. Bang hang hiam, cihleh Tanute pen kitaang'sapna khempeuhah gamtaang ahihman ahi hi.

Mo-sagawh Sakuangkhen.
Aphei-meibaang.
A iiktawn.
Alianggel [alianggalkah] .
Akha phalkhat.
Anungzuui phalkhat.
Adeekguh phalkhat.
Agilpi phalkhat.
Abil langkhat.
Angoi kawnkhat.
Asin sehthumsuah sehkhat.

Mokhate sahawm.
Thalloh or Sanggamkhatna. ......... Atel leh a sungkua namkim.
Sunghpipa... ......... ......... ......... ......Atel sungnung leh sungkua namkim.
Tanupi or Tuitaak, or.......... ......... A iik leh a sungkua namkim.
Tanu-nauzaw or Sawlla...... ......... Aphuuk leh a sungkua namkim.
Zinkhak, or Sanggam nihna....... ..Azungzui leh a sungkua namkim.
Vok ahihleh sungkua namkim kipia lo hi. Angoi tumkhat ta kizuisak bek hi.

Mopite Sahawmdan.
Innteek..... ......... ......... ......... ......... .Aliangbit leh sungkua namkim.
Thalloh..... ......... ......... ......... ......... .Atel leh sungkua namkim.
Sunghpi..... ......... ......... ......... ......... Atel sungnung leh sungkua namkim.
Tanupi...... ......... ......... ......... ......... .A-iik leh sungkua namkim.
Tanu nihna ............ ......... ......... .....Aphuuk leh sungkua namkim.
Vok ahih leh angoi tumkhat tek.

HIHNEI KICI GAAL LEH SA-AIHNA SAHAWM NGEINA.

Hihneihna.
Ko kiangah sahawmdan namnih om hi. Teizaangtat leh Saizaangtat kici hi. Ko pen Teizaangtat zang kahihman un, namnihin kong gelh hi. Ahizongin nakpi-in kilamdang lua lo hi.

Gaal-aihna.
Thalloh or Sanggam khatna.....Aphei tumbul.[abultong] .
Zinkhak or Sanggam nihna......Aliang khat.
Tuitaak, Tanupi...... ......... ......... Anaak tangli.
Sawlla, Tanu nihna ............ ......Anaak tangthum.
Sunghpi in.......... ......... ......... ......... ....Angawngsa
Pu nihna ............ ......... ......... ....Ameizui.
Vaksa in aliang leh a iiksa kipia hi.

Sa-aihna.
Thalloh, Sanggam khatna...... ...Apheitumbul.
Zinkhak, Sanggam nihna....... ...Aliang khat.
Tuitaak, Tanupi...... ......... ......... Nak tangli.
Sawlla, Tanu nihna ............ ......Nak tangthum.
Sunghpi..... ......... ......... ......... ......... ....Angawngsa.
Pu nihna....... ......... ......... ......... .Azungzui, ameizui.
Nuphal...... ......... ......... ......... .....Anaak' tangnih.
Vakte pen a liang leh a iik kipai hi.

Gaal leh Sa thuah thei a, gan pumnih mah kigo hi. Gaalvakte in, Gaal-aihna saliang saang uh hi. Savakhte in sa-aihna saliang saang uh hi.

1.Ton-zupinung Sahawmdan tuamtuam.
Thalloh, Sanggam khatna...... Aphei khat.
Zinkhak, Sanggamnihna. .......Aliang khat.
Behsabawl, ............ ......... ......Aliang tumbul.
Sunghpi..... ......... ......... ......... .A awmlang.(naaktang- 9 bang kipia hi.)
Pute........ ......... ......... ......... ....Ameizui tumnih suahin tumkhat kipia.
Tuitaak, Tanupi...... ......... ......Amaugawh saluangkhat tutphah hi. Sialvun
namkhat cingding zikkhat kipia hi.
Sawlla, Tanu nihna....... ......... Sagualgawh pen innteek pialo-in amau tutphah hi.
Tulpi....... ......... ......... ......... ....Azangsa phalkhat leh a pheisa baksagih kipia hi.
Zawl ............ ......... ......... ........Sialngaw ng kipia hi.
Songte,..... ......... ......... ......... ...Akeng tumbul khatleh a iik phalkhat leh a sungkua namkim kipia.
Lawigawhsa.. ......... ......... .......Pusa thoihna bangin kihawm hi.
Lawigawh voknusa..... ......... ..Phaitam aa alaam cialna-in kipia hi. Zingzu leh phaitamzu site
kipia hi.
2. Ton sahawmdan.
Thallohpa... ......... ......... ..Apheibit.
Zinkhakpa... ......... ......... .Aliangbit.
Behsabawl... ......... ......... A zaangsa ngah.
Sunghpipa... ......... ......... .A awmlang nakguh tangkua bang.
Tanupi...... ......... ......... ....Aphei tumbul. Ama gawh saluangbup tutphah.
Tanu nihna....... ......... .....Aliangtong. Sagualgawh tutphah.
Zawl ............ ......... ......... A ngawng pua.
Pu.......... ......... ......... ......Ameizui.



Pusa or innsungpi thoih sahawmdan.
1. Sahawmdan.
Bangkuapi, Thallohpa... .....A liang.
Zinkhak ............ ......... ........Apheibul .
Tulpipa..... ......... ......... ........Aliangkh at, ahuaikhat, akhanuai.
Sabawl...... ......... ......... ........Azungzui .
Sunghpi..... ......... ......... .......Abultong.
Pu in.......... ......... ......... .......Ameizui.
Tanupi leh Anauzaw..... .....Tanu ten malli ngah uh hi.
Adeekguh, azungzui, a-iikmuk
anawi tangkhat baang, apheisa bakkhat.
Tanu thumna...... ......... .......Aciangkan g, azungzui,aphukka, apheisa bakkhat.
Tanu lina........ ......... ......... ..Aciangkang, azungzui, a-iik tumkhat, apheisa bakkhat.
Nuphal ............ ......... ......... .Azungzui khat.
Sanggam dawnlam ten apheisa semin hawm hi.

2. Sahawmdan.
Sunghpi..... ......... ......... ........Angawngt an.
Pu.......... ......... ......... ......... ...Ameizui
Beh khatna...... ......... ......... ..Aliang khat.
Beh nihna in ............ ......... ..Abultong.
Beh thumna...... ......... ......... .Azangsa nakguh-3baang.
Beh lina........ ......... ......... .....Azaangsa nakguh 2baang.
Tanupi...... ......... ......... ......... Anaak tangli baang.Akha phalkhat.
Tanu nihna....... ......... ......... .Anaak tangthum baang.
Tanu thumna in ............ ......Anaak tangnih baang.
Nuphal ............ ......... ......... .Anaak tangnihbaang.
Tulpipa ............ ......... ......... .Aliangbit khat. Akha phalkhat.

3.Sahawmdan.
Tulpipa..... .......apheibul.
Thallohpa... ......a-iiktawn leh aliangbit.akhanuai phalkhat.
Zinkhak..... .......aliangton g.
Sungpi...... ......... abultong.
Pu(Taangpu). ....ameizui
Tanupi leh Tanu nauzaw...A deekguh, azungzui, a-iiktawn khat, aliangsa
Tanu thumna leh Lina.......A ciangkang, azungzui, a-iiktawn,aliangsa bakkhat.
Tanu ngana....... ......... ........Azungzui , a-iik tumkhat,aliangsa bakkhat.

Sihna Hanken Sahawmdan.
1. Sahawmdan
Tuitaak, or Tanupi
Aphei, anaakguh tangkhat, vakhupeu[ asialin kipia] Anaaktangnih baang, apheisa bakkhat, angawngsa bakkhat, ahuaisa bakkhat, aliangsa bakkhat, asin, agilpi, agilkha,atuap a-ekthup, innlakte siguina aphuukka leh akopsam savaal tuamtuam kipialai hi.

Sawlla or Tanu nauzaw.
Aliang khat pia hi. Adangte Tanupi tawh kibangsak hi.

Tanupi leh Tanu nauzaw in amau saante hawmkik uh hi. Apheisa khennih suah a, ama Thallohpa leh a Tanupi hawmsak hi. Anaakbul nihsuah a, tanu nauzaw pia hi.

Thalloh leh Sunghpi.
Anaak' nih, apheisa,aliangsa, angawngsa, ahuai, asin, angoi, atuap, agilpi, a-eekthup, a-iik leh agilkha pia hi. Innlak guina samal(sakeng) apheikhat teelsak hi.

Hih a sa saante pen amau bultengmah hawmsak hi. Apheisa bakthum suah a, Tanu-nauzaw, Sunghpi, leh Zinkhak hawmsak hi. Anaakbul pen Tanupi leh Thalloh hawmsak hi.

Zinkhak leh Pu saan.
Anaak tangnih baang, apheisa, aliangsa, angawngsa, ahuai, asin, angoi, atuap, agilpi, a-ekthup, a-iik leh agilkha saang hi. Savo kici asialin bakkhat tuak kipialai hi.

Amau sante anaakbul nih suahin Tanupi leh Thalloh hawmsak hi. Apheisa thum suahin, Tanu nauzaw, Sunghpi, Zinkhak hawmsak hi.

Sabawlgel saan.
Anaak' tanggiat, apheisa, anaakbul nih,aliangsa, angawngsa, ahuai, asungkua namkim saang hi. Tua banah Innlak guina samak phei khattuak kipialai hi.

Ahawmkik ciangin, anaak tanggiat tumnih suah a, amau aadingin tangli baang koih hi. Anaakbul nihsuah leuleu a, Tanu nauzaw leh Thalloh hawmsak hi.

Thusageel saan.
Anaakbul tangnih baang, aliangsa, angawngsa, apheisa , asungkua namkim saangsak hi.

Zawl leh Nuphal saan.
Anaakbul tangkhatbaang leh asungkua omlai bangbang kipia hi.

Khankuang bawlte angawng phalkhat kipia hi. Nautaangte pen angoi tumkhat leh agilpi pia hi.

Sungtaa.
Aphuuk, angoi, agilpi pia hi. Miguina vokno malkhat pia hi.

Simaisa
Aphuuk asungkua namkim kipia hi.

Khuangtumsa
Khuangtumpa leh Daaktumte hawm dingin, anak tangkhat, apheisa bakkhat,angoi, agilpi, atuap kipia hi. Asin kihello hi.

Laang'khetsa
Apheisavo ki-aat hi.

Innteek sa
Thalloh siguina ateltawn, zungzui kaikha, aliangkhat,apheimal , ahuai,Atel leh azungzui.

Innlakguina sungpan innteek in, aliangbit,apheikhat ,atel sungnung,tang uh hi.
Lukhungsa kici, alungphalkhat, amuk,acingsa bakkhat,azel tumkhat,atuap, agilkha,asin, a-ekthup, aleii tumkhat,

2. Sahawmdan.
Behlamte
Thalloh in apheibul.
Zinkhak in anaak tangli baang.
Sialbawl in anaak tangthum
Tulpikai in anaak tangnih
Beh ngana in tangnihmah
Behgukna anak tangnihmah

Tanupawl
Tanupi in abul
Tanu nihna in aliang deih teelsak.
Tanu thumna in aliang teelloh zawkpen
Tanu lina in a zaangsa teelsak
Tanu ngana in a zaangsa kiteellozaw pen.
Tanu nautaang in aphuuksa hawm uh.

A iiksa pen khunsa-in kihawm hi. Thallohpanin panto hi.

Pu pawl.
Pupi in angawng sang hi.
Tangpu in ameizui ngah hi.
Pu dangte pen ameizui tumtanin hawm hi A kicin keileh ahuai hawmsak hi.

Thusa leh Sasem
Apheisa aatin pia hi.

Sakuangkhiat.
A lutang, a-iik, aliang, azaangsakhat, angawng kikoihsak hi. Angoi kawnkhat, asinkakhat, cihbangin kikoihsak hi.

Ei Christian ten Zuhawm-Sahawm pen kinakzat nawnlo hi. Tanu leh Thusa agimdiak agamtaang diakte bek tanh kipia a, adangdangte ngeina zui-in kihawm lo hi. Tanupi leh anihna pen tuibuhsa peuh kipia hi. Christian sungah Beh-thusa leh Veng-thusa in nasep neisimsim hi.

Tua ban-ah SDA Pawlpi diakdiak Ganpum zatna tawm hi. Zong kideih khollo maita hi. Zindo nading aa kigo leh innteekmeh ding aa kigo nangawn kibuaipih tamzaw ahihmanin kazang taktak lo hi.

Hih kagelh pen Khang taangthu ciamtehna ding leh Ngeina a kannuam khangnote aading ngimna tawh katheihsunsun hong gelhkhia kahi hi. Tua zong amauzat kammalte katheihtel loh tammahmah ta hi. Ameizu, asumkuul, aciangkang, abul, atong, amal cihkhawng kazakzak hangin bangcih katelloh ngentang ahi hi.

(Hihthu pen adiakin Dr Dal Khan Mang ngetna tawh kong gelh ahi hi. Kicinghetlo ding ahihmanin atheite tungah nakan thuahna ding uleh kicinlohnate nong phopsak nang un kong thuum hi.)

UNO meeting man khitciangin, Kawlgam veng ahi gam 14 te tawh thu kikupna om lai ding!

UNO thu kikupna mankhit ciangin, Kawlgam akipawl gam veng ahi gam 14 te tawh thu kikupna neilai ding uha, tua lai ah American Foreign Ministry pan Hillary Clinton zong kihel ding cih thu kiza hi. Hih meeting pen Prime Minister teng bek kimuh khopna akhatveina kinei ding hi.
UNO meeting akah kawlgam tangmi U Nyan Win pen UNO zumpi pan agamla pen tai 25 ciangbek pai thei ding hi.
America te thukhun thak tawh kisai in, Kawlgam tungah bangci hongzat ding cih pen kilawp mahmah hi.

Mawlamyine University omna kiimah cimeekna leh sum kitahna dimkeei cih kiza!

ေမာ္လၿမိဳင္တကၠသုိလ္ရွိရာရပ္ကြက္
အႏွိပ္ခန္းႏွင့္ေလာင္းကစားဝုိင္းမ်ား ျပည့္ႏွက္

၀ီရ / ၂၄ စက္တင္ဘာ ၂၀၀၉

line

ေမာ္လၿမဳိင္တကၠသုိလ္ တည္ရွိရာ မြန္ျပည္နယ္ ေမာ္လၿမဳိင္ၿမိဳ႕ ၿမဳိင္သာယာရပ္ကြက္တြင္ အႏွိပ္ခန္းမ်ားႏွင့္ ေလာင္းကစား ဝုိင္းမ်ား ျပည့္ႏွက္ေနေၾကာင္း သိရသည္။

တကၠသုိလ္ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားတုိ႔က အျပင္အေဆာင္အျဖစ္ ေနထုိင္ရသည့္ ၿမဳိင္သာယာရပ္ကြက္တခုတည္းတြင္ပင္ အႏွိပ္ခန္းေပါင္း (၃၀) ေက်ာ္ကို ေျဗာင္က်က် ဖြင့္လွစ္ထားေၾကာင္း ေမာ္လၿမဳိင္တကၠသုိလ္မွ နည္းျပဆရာမတဦးက ေျပာသည္။

“ဒီလုိမ်ဳိး ေျဗာင္က်က် ဖြင့္ထားလုိ႔မသင့္ေတာ္ဘူး။ ဒီရပ္ကြက္က ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေတြ ေနတဲ့ရပ္ကြက္ျဖစ္တယ္။ သူတုိ႔ေနတဲ့ အေဆာင္ေဘးမွာေတာင္ ဒီလုိအႏွိပ္ခန္းေတြ ရွိေနတာက အဆုိးဘက္ကုိ တြန္းပုိ႔သလုိ ျဖစ္ေနတာေပါ့” ဟု ၎က ေျပာသည္။

ျပည္နယ္ပညာေရးအရာရွိတုိ႔က ၿမဳိင္သာယာရပ္ကြက္တြင္ မႈိလုိေပါက္ေနသည့္ စားေသာက္ဆုိင္၊ အႏွိပ္ခန္း၊ ေလာင္းကစား ဝုိင္းမ်ားႏွင့္ အျခားေဖ်ာ္ေျဖေရး လုပ္ငန္းမ်ားအား ေရႊ႕ေျပာင္း၊ တားျမစ္ပိတ္ပင္ေပးရန္ ျပည္နယ္အာဏာပုိင္ထံ တင္ျပေသာ္လည္း ယင္းလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အထက္ပိုင္းအာဏာပိုင္မ်ားလည္း ပါ၀င္ပတ္သက္ေနေသာေၾကာင့္ ပိတ္ပင္တားျမစ္ရန္ မေအာင္ျမင္ျခင္းျဖစ္သည္ဟု ေဒသခံမ်ားက ေျပာသည္။

ၿမဳိင္သာယာရပ္ကြက္၊ ရွင္ေစာပုလမ္းရွိ ေက်ာင္းသားမ်ားအၾကား ေရပန္းစားေနေသာ အႏွိပ္ခန္းကို စစ္တပ္အရာရွိတဦးက ဖြင့္လွစ္ထားျခင္းျဖစ္ၿပီး (၂၄) နာရီ ဝန္ေဆာင္မႈ ေပးထားေၾကာင္း ေက်ာင္းသားမ်ားက ေျပာသည္။

ဒုတိယႏွစ္ ပထဝီဘာသာ ေက်ာင္းသားတဦးက “အခု အႏွိပ္ခန္းေတြက ညပုိင္း အားလုံးပိတ္ခုိင္းထားတယ္။ ေန႔ပုိင္းမွာပဲ အလုပ္လုပ္ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ အထက္လူႀကီး စစ္တပ္အရာရွိ ဖြင့္ထားတဲ့ ရွင္ေစာပုလမ္းထဲက အႏွိပ္ခန္းဆုိရင္ ႀကဳိက္တဲ့အခ်ိန္ သြားလုိ႔ရတယ္” ဟု ေျပာသည္။

အႏွိပ္ခန္းမ်ားတြင္ အသက္ (၁၅) ႏွစ္မွ (၂၅) ႏွစ္အထိ မိန္းကေလးငယ္အမ်ားစု အလုပ္လုပ္ေနၾကၿပီး အဆုိပါအႏွိပ္ခန္းမ်ားသည္ ျပည့္တန္ဆာအိမ္တုိ႔ႏွင့္ မကြာျခားေၾကာင္း သိရသည္။

အဆုိပါၿမဳိင္သာယာရပ္ကြက္တြင္ အႏွိပ္ခန္းကဲ့သုိ႔ ေဖ်ာ္ေျဖေရးလုပ္ငန္းမ်ားရျခင္းမွာ အပစ္ရပ္တုိင္းရင္းသားအဖြဲ႔အစည္းတုိ႔ အမ်ားဆုံးအေျခခ်ရာ ရပ္ကြက္ျဖစ္သကဲ့သုိ႔ ျမဝတီ၊ ရန္ကုန္ႏွင့္ တနသၤာရီတုိင္းတုိ႔မွလာသည့္ ကုန္တင္ယာဥ္မ်ား ရပ္နားရာ ရပ္ကြက္လည္း ျဖစ္သည္။

အႏွိပ္ခန္းအမ်ားစုမွာ ၿမဳိင္သာယာတုိးခ်ဲ႕အကြက္၊ က်ဳိက္မေရာလမ္းတေလွ်ာက္၊ ရွင္ေစာပုလမ္း၊ သမိန္ဗရမ္းလမ္း၊ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းလမ္းတုိ႔တြင္ တည္ရွိသည္။

ထို႔ျပင္ တကၠသုိလ္ေက်ာင္းေရွ႕ လက္ဖက္ရည္ဆုိင္တန္းအနီးတြင္လည္း ေၾကးျမင့္သည့္ ေလာင္းကစားဝုိင္းမ်ားႏွင့္ ေဘာလုံးပြဲ ေလာင္းႏုိင္သည့္ ေနရာမ်ား၊ ခ်ဲထုိးႏုိင္သည့္ ေနရာအမ်ားအျပားလည္းရွိေၾကာင္း စုံစမ္းသိရသည္။

တကၠသုိလ္နည္းျပဆရာမက “ဒီလုိမေကာင္းတဲ့အလုပ္အကုိင္ေတြရဲ႕ ေနာက္ကြယ္မွာ အာဏာပုိင္ေတြ ရွိေနတယ္ဆုိတာ လူတုိင္းသိတယ္။ ဒီလုိရပ္ကြက္မ်ဳိးမွာ ခ်ဲဖြင့္ရဲတာ၊ ေဘာလုံးေလာင္းတဲ့အိမ္ ဖြင့္ရဲတာ အာဏာပုိင္ေတြပဲ ရွိတာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ရပ္ကြက္က မတုိင္ရဲၾကလုိ႔သာ ဒီအတုိင္းၿငိမ္ေနၾကတာ” ဟု ေျပာသည္။

Telephone bill hangin mipi te haksatna tuak!

တယ္လီဖုန္းဘီလ္ကိစၥ ျပည္သူမ်ား အခက္အခဲႀကံဳ
ေအာင္ေက်ာ္မိုး/ ၂၄ စက္တင္ဘာ ၂၀၀၉

line

နအဖစစ္အစိုးရက ၀န္ေဆာင္မႈမ်ား အျပည့္အ၀မေပးႏိုင္ဘဲ ၎တို႔ေတာင္းခံထားသည့္ တယ္လီဖုန္းႀကိဳတင္ေငြမ်ား အခ်ိန္မီမေပးသြင္းႏိုင္သူမ်ားကို ဖုန္းလိုင္းမ်ားျဖတ္ေတာက္ေနသျဖင့္ ျပည္သူမ်ား အခက္ႀကံဳေနၾကသည္။

စစ္အစိုးရ စာတိုက္ႏွင့္ ဆက္သြယ္ေရးဝန္ႀကီးဌာနက မိုဘိုင္းဖုန္းမ်ားႏွင့္ ႀကိဳးဖုန္းသံုးစဲြသူ အားလံုးကုိ (၃) လစာ ႀကိဳတင္ေငြ ေပးသြင္းရန္ႏွင့္ ပ်က္ကြက္ပါက တယ္လီဖုန္းလိုင္း ျဖတ္ေတာက္မည္ဟု ေၾကညာခဲ့ၿပီးေနာက္ ယခုကဲ့သို႔ လုပ္ေဆာင္ေနျခင္း ျဖစ္သည္။

မဟာဗႏၶဳလလမ္းေထာင့္ ရန္ကုန္တိုင္း ဆက္သြယ္ေရး႐ံုး ေငြစာရင္းဌာနတြင္ ေငြသြားသြင္းသူတဦးက “က်မက တလကို ပံုမွန္ က်ပ္ (၆) ေသာင္းေလာက္ေတာ့ ဘီလ္ေဆာင္ရတယ္။ ခု (၃) လစာ တယ္လီဖုန္းႀကိဳတင္ခြန္ (၂) သိန္းခဲြ ေဆာင္ပါဆိုၿပီး ေျပာတယ္။ ေငြပမာဏကမ်ားေတာ့ စုေနတာနဲ႔ ခ်က္ခ်င္းမေဆာင္ျဖစ္ဘူး။ ခုေတာ့ တယ္လီဖုန္းလိုင္း အျဖတ္ခံလိုက္ရၿပီ။ ခု ဒီ႐ံုးမွာ ေငြလာေဆာင္ေတာ့လည္း လူေတြက အရမ္းတိုးၾကပ္ေနတယ္” ဟု ေျပာသည္။

နအဖစစ္အစိုးရ ဆက္သြယ္ေရးဝန္ႀကီးဌာနသည္ ၿပီးခဲ့သည့္မတ္လမွစ၍ အသစ္ထုတ္ေပးသည့္ မိုဘိုင္းဖုန္းမ်ားႏွင့္ ႀကိဳးဖုန္းအားလံုးအတြက္ ႀကိဳတင္ဖုန္းဆက္သြယ္ခ ေငြက်ပ္ (၅) ေသာင္းစီ ေကာက္ခံခဲ့ကာ ေနာက္ပိုင္းအသံုးျပဳေနသည့္ မိုဘိုင္းဖုန္းအားလံုးကို ေနာက္ဆံုးသံုးခဲ့သည့္ (၃) လစာႏွင့္ ညီမွ်သည့္ ႀကိဳတင္ေငြ ေပးသြင္းရန္၊ မေပးသြင္းပါက လိုင္းဆက္သြယ္မႈ ျဖတ္ေတာက္ျခင္းတုိ႔ လုပ္ခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္။

ယခုထပ္မံ၍ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အသံုးျပဳလာသည့္ တႏိုင္ငံလံုးရွိ ႀကိဳးဖုန္းမ်ားကိုလည္း ႀကိဳတင္ေငြ (၃) လစာေပးသြင္းရန္၊ မေပးသြင္းပါက လိုင္းျဖတ္ေတာက္မည္ဟု ေၾကညာၿပီး အမွန္တကယ္ လိုင္းျဖတ္ေတာက္ျခင္းတုိ႔ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။

ဂ်ီအက္စ္အမ္ဖုန္း ေငြသြင္းမည့္သူ တဦးကလည္း “က်ေနာ္တို႔က ဖုန္းဝယ္ထားၿပီးကတည္းက ေငြ (၅) ေသာင္း ႀကိဳတင္သြင္းရတယ္။ ခု ဖုန္းအျဖတ္ခံလိုက္ရေတာ့ ဘာလုပ္ရမွန္းမသိဘူး။ ဒီ႐ံုးကို လာစံုစမ္းေတာ့ ဖံုးနံပါတ္ (၃) ခု ေပးတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ (၃) ရက္က အဲဒီနံပါတ္ကို တေန႔လံုးဆက္တယ္။ အၿမဲတမ္း ဖုန္းလိုင္းမအားဘူးႀကီးပဲ ေျဖေနတယ္။ ဒါနဲ႔ မေန႔က ႀကိဳတင္ေငြ (၅) ေသာင္း ထပ္လာသြင္းလိုက္တယ္။ ဒါလည္း ဖုန္းလိုင္း ျပန္ပြင့္မလာေသးဘူး။ အဲဒါ ေငြစာရင္းဌာနကို အခ်ိန္ကုန္ခံၿပီး သြားစံုစမ္းေတာ့ ႏိုင္ငံျခားကို ဆက္ထားတာ အက္ဖ္အီးစီ (၃) ေဒၚလာဖိုး ေပးစရာရွိလို႔ ပိတ္လိုက္တာလို႔ ေျပာတယ္။ ခု အက္ဖ္အီးစီကို ေမွာင္ခိုေစ်းမွာ သြားဝယ္ၿပီး ေငြျပန္လာေဆာင္ရဦးမယ္” ဟု ေျပာသည္။

ယခုကဲ့သုိ႔ တၿပိဳင္တည္း လိုင္းျဖတ္ေတာက္မႈေၾကာင့္ ဗိုလ္ဆြန္ပက္လမ္း ေငြစာရင္းဌာန႐ံုးတြင္ ေငြသြင္းသူမ်ား ေန႔စဥ္ ၾကပ္ပိတ္ေနၿပီး အခ်ိဳ႕ နံနက္မွ ညေနအထိ တန္းစီေစာင့္ဆိုင္းၾကရကာ အခ်ိဳ႕မွာမူ ဝန္ထမ္းမ်ားနွင့္ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူ လုပ္ထားသည့္ ပဲြစားမ်ားကို တယ္လီဖုန္းစာအုပ္ တအုပ္ ေငြက်ပ္ (၁) ေထာင္ေပးၿပီး အျမန္ေငြသြင္းၾကေၾကာင္း သိရသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ တယ္လီဖုန္းအသံုးျပဳခြင့္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ကမာၻေပၚတြင္ ေစ်းအႀကီးဆံုး ႏိုင္ငံမ်ားထဲမွ တႏိုင္ငံျဖစ္ၿပီး ဝန္ေဆာင္မႈ အညံ့ဖ်င္းဆံုး ႏိုင္ငံလည္းျဖစ္သည္။

2010 kiteelna adingin tadensa sinna ni 10 sung nei uh!

၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ ျပင္ဆင္
အဆင့္ျမင့္သတင္းစာပညာသင္တန္း ပို႔ခ်

NEJ / ၂၃ စက္တင္ဘာ ၂၀၀၉

line

ျပန္ၾကားေရး၀န္ႀကီးဌာန လက္ေအာက္ရွိ ျမန္မာႏိုင္ငံ စာေပႏွင့္စာနယ္ဇင္းအဖြဲ႔က ျပည္တြင္းသတင္းဂ်ာနယ္အသီးသီးမွ သတင္းေထာက္မ်ား၊ အယ္ဒီတာမ်ားအား အဆင့္ျမင့္သတင္းစာပညာ သင္ၾကားပို႔ခ်ေပးလ်က္ရွိေၾကာင္း သိရသည္။

ယင္းသင္တန္းသည္ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ပထမဦးဆံုးေသာ အဆင့္ျမင့္သတင္းစာပညာသင္တန္းျဖစ္ၿပီး လာမည့္ ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ ဦးစားေပးသင္ၾကားေပးေသာ သင္တန္းျဖစ္ေၾကာင္း စာေပႏွင့္စာနယ္ဇင္းအဖြဲ႔၀င္တဦးက ေျပာသည္။

၎က “ဒီသင္တန္းက အေရးႀကီးတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ပါတီေတြကို အင္တာဗ်ဴးလုပ္မယ့္ပံုစံေတြကို သင္ေနတာ။ ျမန္မာႏိုင္ငံသတင္းေထာက္ေတြက ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ ပါတီအသီးသီးကိုေမးျမန္းဖို႔ မတတ္တာေသခ်ာတယ္။ သူတို႔မွာ အေတြ႔အႀကံဳမရွိဘူးေလ။ အခုလို သင္တန္းမွာ ဒီကိစၥေတြကို သင္ေပးတာ အရမ္းေကာင္းတယ္” ဟု ေျပာသည္။

ယခု သင္တန္းအား အေမရိကန္ႏိုင္ငံသား သတင္းစာဆရာ Dr. Doug Cosper က သင္ၾကားေပးမည္ဟု သိရသည္။

၎သည္ စာေပႏွင့္စာနယ္ဇင္းက ႀကီးမႉးဖြင့္လွစ္ေသာ သတင္းစာသင္တန္း ၁/၂၀၀၉ ႏွင့္ ဇြန္လအတြင္းက ဖြင့္လွစ္ခဲ့ေသာ သတင္းစာသင္တန္း ၂/၂၀၀၉ တို႔တြင္ စတင္သင္ၾကားခဲ့သူျဖစ္သည္။

၀ါရင့္သတင္းစာဆရာတဦးက “အခုလို အဆင့္ျမင့္သင္တန္း ပို႔ခ်ခြင့္ကို ေပးတာဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံသတင္းေလာကအတြက္ အင္မတန္မွ တန္ဖိုးရွိတယ္။ သင္တန္းတက္တဲ့သူေတြဆီက က်ေနာ္တို႔ျပန္ၾကားရတာက ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ ဦးစားေပးသင္တာလို႔ သိရတယ္။ ဒါဟာ အားရစရာတခုပါ။ ဘာလို႔လည္းဆိုေတာ့ ပြဲမ၀င္ခင္ အျပင္မွာ က်င္းပေပးေနတာမ်ိဳး ျဖစ္ေနလို႔ပါပဲ” ဟု ေျပာသည္။

အဆိုပါ အဆင့္ျမင့္သတင္းစာသင္တန္းတြင္ သင္တန္းသားဦးေရ (၂၅) ဦး တက္ေရာက္ခြင့္ရၿပီး ၎တို႔သည္ စာနယ္ဇင္းသင္တန္း အမွတ္စဥ္ (၁)ႏွင့္ (၂) တိ႔ုမွ သင္တန္းသား စုစုေပါင္း (၈၀) ခန္႔မွ ေရြးခ်ယ္ထားသူမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။

သင္တန္းကို ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာ (၂၁) ရက္မွ ဖြင့္လွစ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ကာ သင္တန္းကာလမွာ (၁၀) ရက္ၾကာျမင့္မည္ဟု သိရသည္။

Thuneihna te azatkhialh mana, kawlgam palik te kiphiat dinghi cih thu kiza!!

အာဏာအလြဲသံုးစားလုပ္မႈ ၊ အက်င့္ပ်က္လာဘ္စားမႈ ႏွင့္ အမိန္ ့မနာခံမႈမ်ားရွိေနေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲတပ္ဖြဲ ့ကို ဖ်က္သိမ္းေတာ့မည္ ဟု သတင္းမ်ားထြက္ေပၚ
Wednesday, September 23, 2009 5:49 PM

(Special Report Of Myanmar Police Corruption / Freedom News Group မွ

ေရႊ၀ါေရာင္ ေတာ္လွန္ေရးျဖစ္ပြားစဥ္က သံဃာမ်ားကို ၿဖိဳခြဲရန္ အသင့္ ျဖစ္ေနသည့္ လက္နက္ကုိင္ ရဲ လံုထိန္းမ်ား ဓာတ္ပံု-နယူးေယာက္တိုင္း

ေရႊ၀ါေရာင္ ေတာ္လွန္ေရးျဖစ္ပြားစဥ္က သံဃာမ်ားကို ၿဖိဳခြဲရန္ အသင့္ ျဖစ္ေနသည့္ လက္နက္ကုိင္ ရဲ လံုထိန္းမ်ား ဓာတ္ပံု-နယူးေယာက္တိုင္း


၂၀၀၄ ခုႏွစ္က စစ္ေထာက္လွမ္းေရး အဖြဲ ့၀င္မ်ားကို ဖမ္းဆီးကာ စစ္ေထာက္လွမ္းေရးအဖြဲ ့ကိုဖ်က္သိမ္းခဲ့သလိုပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲတပ္ဖြဲ ့ကိုလည္းဖ်က္သိမ္းေတာ့မည္ ဟု သတင္းမ်ား ရန္ကုန္ ႏွင့္ ေနျပည္ေတာ္တြင္ ထြက္ေပၚေနသည္ ဟု Freedom News Group မွ စံုစမ္းသိရွိရသည္။

ႏိုင္ငံကူးလက္မွတ္ထုတ္ေပးေရးရံုးမွသတင္းတပ္ဖြဲ့အဖြဲ့၀င္မ်ားကိုေခၚယူစစ္ေဆးၿပီးေနာက္ပိုင္း

တြင္ ၾသဂုတ္လ လယ္ခန္ ့မွ စ၍ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရဲတပ္ဖြဲ ့မွ အရာရွိ အဆင့္ အဖြဲ ့၀င္မ်ား အပါအ၀င္ ရန္ကုန္ တိုင္း ရဲတပ္ဖြဲ ့မႈးရဲမႈးႀကီး ၀င္းႏိုင္ ကို ေနျပည္ေတာ္မွ ေခၚယူ စစ္ေဆးခဲ့သည္။


ျမန္မာ့ ဒီမိုကေရစီေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အား အင္းစိန္ေထာင္တြင္း ထိန္း သိမ္းထားစဥ္က ဤသို ့ရဲတပ္ဖြဲ ့အင္အားမ်ား တိုးျမွင့္ခ်ထားသည္။


ျမန္မာ့ ဒီမိုကေရစီေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အား အင္းစိန္ေထာင္တြင္း ထိန္း သိမ္းထားစဥ္က ဤသို ့ရဲတပ္ဖြဲ ့အင္အားမ်ား တိုးျမွင့္ခ်ထားသည္။


အဂတိလုိက္စားမႈ၊ အာဏာအလြဲသုံးစားလုပ္မႈမ်ားျဖင့္ ရဲမႈးႀကီး ၀င္းႏိုင္ႏွင့္ ဇနီးျဖစ္သူ အားေနျပည္ေတာ္မွ ေခၚယူစစ္ေဆးေသာ္ လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံ ရဲတပ္ဖြဲ ့ရဲခ်ဳပ္က ျပန္လည္ လႊတ္ေပးခဲ့သည္ ဟု သတင္းေပၚေပါက္ခဲ့သလို ရဲမႈးႀကီး ၀င္းႏိုင္၏ ဇနီးျဖစ္သူ ႏွင့္ ရင္းႏွီးမႈ ရွိေသာ ရန္ကုန္ ၿမိဳ ့မွ ဗီဒီယို လုပ္ငန္းရွင္ တစ္ဦးက “သူတို ့လင္မယား ႏွစ္ေယာက္ စလံုးေထာင္က် သြားတယ္ ေသခ်ာ်တယ္ ”ဟု Freedom News သို ့ေျပာသည္။ (ဆက္ဖတ္ရန္)


ေရႊ၀ါေရာင္ ေတာ္လွန္ေရးကာလ ရန္ကုန္ၿမိဳ ့တြင္ တာ၀န္ ယူထားသည့္ ယခင္ ရန္ကုန္တိုင္း ရဲမႈးႀကီးေဟာင္း ကို ဖယ္ရွားၿပီးေနာက္ ရွမ္းျပည္နယ္ ျပည္နယ္ ရဲမင္းႀကီး အဆင့္မွ တစ္ဆင့္တိုးရာထူးျဖင့္ ရန္ကုန္တိုင္း ရဲတပ္ဖြဲ ့မႈးျဖစ္လာ သည့္ ရဲမႈးႀကီး ၀င္းႏိုင္သည္ ရဲခ်ဳပ္ ခင္ရီ ၏ လူယံုအျဖစ္ ျမန္မာ ႏိုင္ငံ ရဲတပ္ဖြဲ ့အတြင္း တန္ခို းထြားခဲ့သည္။

ယခင္ စစ္အရာရွိ ေဟာင္း တစ္ေယာက္ျဖစ္ၿပီး ယခု ရဲတပ္ရင္း ၈ မွ အရာရွိ တစ္ဦးက “ရဲမႈးႀကီး ၀င္းႏိုင္ ေျပာင္းလာတဲ့ အခ်ိန္ ေပါ့ ေနာ္ ၂၀၀၇ ႏို၀င္ဘာ ..အဲဒီအခ်ိန္က ရန္ကုန္ မွ ရဲက အရမ္းေခတ္ ေကာင္းတဲ့ အခ်ိန္ေလ စီးပြားေရးသမားေတြ က လုပ္ငန္းလိုင္စင္ ယူလို ့မရတဲ့ စီးပြားေရး ေတြ ဆိုရင္ ရဲက ခြင့္ျပဳမွ ရတာ ”ေျပာသည္။

Myanmar Suu Kyis Appeal

၂၀၀၄ ခုႏွစ္ မတိုင္ခင္က ရဲတပ္ဖြဲ ့၀င္သံုးေယာက္ ေပါင္းမွ စက္ဘီ တစ္စီးသာရွိသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲတပ္ဖြဲ ့၀င္မ်ားမွာ စစ္ေထာက္လွမ္းေရးကို ဖယ္ရွားလိုက္ ၿပီးေနာက္ ၎တို ့စီးခဲ့ေသာ တိုယိုတာတိုင္းဂါး Double Cap ႏွင့္ Mitsubishi ,Land Rover အမ်ိဳးအစားကားမ်ားကို လႊဲေျပာင္းရရွိခဲ့သည္။

သတင္းတပ္ဖြဲ ့(Special Branch)မွ ရဲမႈႀကီး ၀င္းႏိုင္ ကို ေခၚယူစစ္ေဆးၿပီးေနာက္ ၎၏ အဂတိလိုက္စားမႈမ်ားတြင္ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနသည့္ ၿမိဳ ့နယ္မႈး ေလးဦး ႏွင့္ အေရွ့ပိုင္း ခရိုင္ ရဲမႈးတစ္ဦးကိုပါ တစ္ဆက္စပ္တည္း စစ္ေဆးခဲ့သည္။ေနျပည္ေတာ္ သို ့ေခၚယူ စစ္ေဆးခံရသည့္ ရဲမႈးႀကီး၀င္းႏိုင္မွ ရဲခ်ဳပ္ ခင္ရီ မွ လုပ္ငန္းလႊဲေျပာင္း စရာရွိသည္ ဟု အေၾကာင္းျပ၍ ရန္ကုန္ သို ့ျပန္လည္

၍ ဆင့္ေခၚၿပီးေနာက္ လမ္းတစ္၀က္မွာ ပင္ ေပ်ာက္ဆံုးသြားခဲ့သည္ ဟု သိရသည္။

ရဲမႈးႀကီး ၀င္းႏိုင္ေပ်ာက္ဆံုးသြားရမႈ ႏွင့္ ပတ္သက္၍ “အေရွ့ပိုင္းခရိုင္ ရဲတပ္ဖြဲ ့မႈးရံုးမွ အမည္ မေဖာ္လိုသူ ရဲအရာရွိ တစ္ဦးက “တိုင္း ရဲတပ္ဖြဲ ့မႈး ရဲမႈးႀကီး ၀င္းႏိုင္ ကို ဖမ္းသြားတည္းက ဘာသတင္းမွ မသိရေတာ့ တာ၊ေနာက္ ႏွစ္ရက္ၾကာေတာ့ သူ ့မိန္းမ ကိုဖမ္းတယ္ ၊တိုင္းမွ တပ္ဖြဲ ့မႈးမရွိတာ သံုးပတ္နီးပါးၾကာတယ္ ေနာက္ အရင္ ခရိုင္ရဲမႈး ဒုရဲမႈးႀကီး ေအာင္ႏိုင္သူ ေရာက္လာတာပဲ ၊သူလည္း ယာယီကိုင္ထားတာ ၊ ဘယ္သူ ေရာက္လာအံုးမလဲမသိဘူး ၊ တပ္ဖြဲ ့မႈးကေတာ့ေထာင္က်သြားတာလား ၊လြတ္သြားတာ လား ဆိုတာ ဘယ္သူမွ အတိအက် စံုစမ္းလို ့မရဘူးျဖစ္ေနတယ္။တစ္ခါတစ္ေလ က်လည္း စစ္ေဆးေမးျမန္းလို ့လက္လြန္သြားရင္လဲ ၊ထြက္ေျပးသြားၿပီးေပ်ာက္သြားၿပီ လို ့သတင္းလႊင့္လိုက္တာ ”ဟု သူသိထားသမွ် ကို ေျပာျပသည္။

ရွမ္းျပည္မွ ေျပာင္းေရႊ့လာသူ ရဲမႈးႀကီး ၀င္းႏိုင္သည္ ရန္ကုန္ၿမိဳ့တြင္ အလွျပင္ဆိုင္ အမည္ခံ အႏွိပ္ခန္းမ်ားကို မဂၤလာ ေတာင္ၫြန္ ့ၿမိဳ ့နယ္ႏွင့္ လိႈင္ၿမိဳ ့နယ္မ်ားတြင္ ဖြင့္လွစ္ထားသည္။ရန္ကုန္ တိုင္းအတြင္းရွိ ၿမိဳ ့နယ္ရဲတပ္ဖြဲ ့မႈးမ်ားမွ တစ္လလွ်င္ က်ပ္ သိန္း ငါးဆယ္ (ၿမိဳ ့နယ္ေပၚမူတည္၍)တစ္လလွ်င္ သိန္း ငါးဆယ္ထက္ မနည္း ကန္ေတာ့ရၿပီး ညဘက္ဖြင့္ လွစ္သည့္ KTV ႏွင့္ BEERPARK မ်ားမွ တစ္လလွ်င္ က်ပ္ ဆယ္သိန္း ခန္ ့ဆက္ေၾကးေပးရသည္။

ဗဟန္းၿမိဳ ့နယ္တြင္ ေနေသာ ရဲမႈးႀကီး ၀င္းႏိုင္ အိမ္ကို ၀င္ထြက္ဖူးသူ ရဲအရာရွိ တစ္ဦးက “ရွမ္းျပည္မွာထဲ က သူက လာဘ္စားတာ နာမည္ႀကီး ပဲ ခင္ဗ်ားတို ့သိတာကေတာ့ KTVဖြင့္တာေလာက္ေပါ့ ၊ ရွမ္းျပည္ဘက္ကေန တရုတ္က အင္ဂ်င္ေတြ ၊ေရႊေတြ သြင္းတယ္ ၊နယ္စပ္ကေန ၀စ္ေသာက္ ကားေတြ သြင္းၿပီး ဒီမွာေရာင္း တယ္ ”ဟု ေျပာသည္။

စစ္ေထာက္လွမ္းေရး အဖြဲ ့ကို ဖ်က္သိမ္းၿပီးကတည္းက ရန္ကုန္ၿမိဳ ့အပါအ၀င္ နယ္ၿမိဳ ့မ်ား ၌ ရဲတပ္ဖြဲ ့သည္ တန္ခိုးထြားလာခဲ့ၿပီး ေရႊ၀ါေရာင္ ေတာ္လွန္ေရး ျဖစ္ပြားခ်ိန္ (၂၀၀ရ)ႏွင့္ ေဒၚေအာင္

ဆန္းစုၾကည္ အား အင္းစိန္ေထာင္သို ့ေျပာင္းေရႊ့ခ်ိန္ (၂၀၀၉) တို ့တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရဲတပ္ဖြဲ ့၏ အာဏာမွာ အထြတ္ အထိပ္ သို ့ေရာက္ရွိလာ ခဲ့သည္ ။

ရာထူးမွ ဖယ္ရွားခံႏိုင္ရသည္ ဟု သတင္းထြက္ေပၚေနေသာ ရဲတပ္ဖြဲ ့ရဲခ်ဳပ္ ခင္ရီ

ရာထူးမွ ဖယ္ရွားခံႏိုင္ရသည္ ဟု သတင္းထြက္ေပၚေနေသာ ရဲတပ္ဖြဲ ့ရဲခ်ဳပ္ ခင္ရီ


ျမန္မာႏိုင္ငံရဲတပ္ဖြဲ ့၏ သေႏၶ တစ္ေယာက္ျဖစ္ၿပီး သက္ျပည့္ အၿငိမ္းစား ယူခဲ့သည့္ ရဲအရာရွိ တစ္ေယာက္က “တစ္သက္လံုး စစ္သားဆို ေၾကာက္လာရတာပဲ ၂၀၀၇ ေနာက္ပိုင္းမွာ မနမ တစ္ေယာက္ က သာမန္ စစ္အရာရွိ တစ္ေယာက္ ေလာက္ ကို ေၾကာက္စရာ မလိုဘူး ၊ေနာက္ပိုင္းတရုတ္က ၀င္လာတဲ့ Lanjian ေတြ အကုန္လံုး စစ္တပ္ ကို မပို ့ေတာ့ဘဲ ၊ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႈးႀကီး ရဲ ့အမိန္ ့အရ ရဲ တပ္ဖြဲ ့ပိုင္ကားေတြ ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ရဲတပ္ဖြဲ ့က ထိပ္ပိုင္းမွာလည္း ေနျပည္ေတာ္ကၫႊန္ၾကားခ်က္ ေလာက္မွ ဂရုစိုက္ၾကတယ္။ တိုင္းက တို ့ဌာန ဆိုင္ရာ တို ့ဆိုရင္ ဂရုမစိုက္ၾကဘူး”ဟုေျပာသည္။

အေရးယူ အျပစ္ေပးခံရေသာ ရဲမႈးႀကီး ၀င္းႏိုင္သည္ ရန္ကုန္တိုင္း စစ္ဌာနခ်ဳပ္ ႏွင့္ စစ္ေဒသ မ်ားမွ အေရးတႀကီး ၫႊန္ၾကားခ်က္မ်ား ႏွင့္ ပတ္သက္၍ အေလးမထားသူ ဟု ေက်ာ္ၾကားၿပီးျမန္မာႏိုင္ငံ ရဲတပ္ဖြဲ ့မွ ထိပ္တန္း ရဲအရာရွိ အခ်ိဳ့မွာ ေနာက္ ကြယ္တြင္ စစ္အုပ္စု ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို အထင္ေသးရံႈ ခ်ၿပီး လက္နက္အားကိုး ျဖင့္ ျပည္သူမ်ားသာမက ၎ တို ့ကိုပါ ဖိႏွိပ္ ထားသည္ ဟု ယံုၾကည္ၾကသည္။

ရဲမႈးႀကီး ၀င္းႏိုင္အား ရာထူးမွ ဖယ္ရွားၿပီးေနာက္ သီတင္းႏွစ္ ပတ္အၾကာမွာပင္ ရန္ကုန္တိုင္း၊ရွမ္းျပည္နယ္ ႏွင့္ မြန္ျပည္နယ္မွာ ၿမိဳ ့နယ္မႈးမ်ား အပါအ၀င္ ရဲ အရာရွိ ႏွစ္ဆယ္ထက္ မနည္းကို စရဖႏွင့္ အထူးစံုစမ္းစစ္ေဆးေရး မ်ားမွဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းခဲ့သည္။

လြန္ခဲ့သည္ သီတင္းပတ္မွ စ၍ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရန္ကုန္ၿမိဳ ့တြင္ ရဲ အရာရွိမ်ား ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းခံရျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ “အရင္ ရဲ နဲ ့ေပါင္းၿပီး ေကတီဗီ ၊အႏွိပ္ခန္း ေထာင္စားသူေတြ ေတာင္ အခုေရွာင္ေနၾကတယ္ ေျမာက္ဥကၠလာမွာ ရဲကို လိုင္းေၾကးေပးထားတဲ့ အႏွိပ္ခန္း ေတြ လံုး၀နားကုန္ ၿပီ ေကတီဗီြ ေတြ ကို စရဖ က ရပ္ခိုင္းထားတယ္ ”ဟု မဂၤလာ ေတာင္ၫြန္ ့ရွိ ညကလပ္ တစ္ခုမွ၀န္ထမ္း တစ္ဦးက ေျပာသည္။

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ၏ ေနအိမ္သို ့ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံသား ဂၽြန္၀ီလွ်ံ ယက္ေတာ ေရကူး ၀င္ေရာက္မႈ ႏွင့္ ပတ္သက္၍ စစ္အစိုးရမွ ရဲတပ္ဖြဲ ့ကို ဓားစာခံလုပ္ျခင္း ၊ရဲတပ္ဖြဲ ့၀င္မ်ား အေရးယူ အျပစ္ေပးခံရျခင္း တို ့ ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ရဲတပ္ဖြဲ ့၀င္အမ်ားစု က မေက်နပ္ၾက ဟုသိရသည္။

လတ္တေလာ တြင္ စစ္အစိုးရမွ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရဲတပ္ဖြဲ ့၀င္မ်ားအား တာ၀န္လစ္ဟင္းမႈ ၊ အက်င့္ပ်က္လာဘ္ စားမႈ ၊ အမိန္ ့မနာခံမႈ စသည္ ့ ေခါင္းစဥ္မ်ား ျဖင့္ ေခၚယူစစ္ေမးရာမွ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရဲတပ္ဖြဲ ့၏ မရိုးသားမႈ မ်ားသည္ ဦးနင္း ပဲ့ေထာင္ ၊ပဲ့နင္းဦးေထာင္ ဆိုသလို တစ္စတစ္စ ေပၚေပါက္ လွ်က္ရွိေၾကာင္းသိရသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံရဲတပ္ဖြဲ ့၏ ေနာက္ဆံုး အေျခအေနမ်ား ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ရဲတပ္ရင္း၈ မွ အရာရွိတစ္ဦးက “ဘာေတြ ဆက္ျဖစ္လာမလဲ ဆိုတာက ေတာ့ ဘယ္သူမွ မသိေသးဘူး၊ ရဲခ်ဳပ္ ကိုလည္း မႏွစ္ကတည္းက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ရာထူးကို တိုးမေပးဘူး ၊အခုထိေတာ့ သူလည္း အဖမ္းမခံရေသးဘူး ေနာက္ဆံုသိရတာ ကေတာ့ ရဲတပ္ဖြဲ ့ကို အေျပာင္းအလဲ လုပ္မယ္ လို ့စၾကားေနရၿပီ ”ဟု သူကေျပာသည္။

ယခု ဖမ္းဆီးခံထားရသည္ သို ့တည္းမဟုတ္ ထြက္ေျပးသြားၿပီ ဟု သတင္းျဖစ္ေပၚေနသည့္ ရန္ကုန္တိုင္း ရဲတပ္ဖြဲ ့မႈး ရဲမႈးႀကီး ၀င္းႏိုင္သည္ တစ္လလွ်င္ လစာ မဟုတ္သည့္ ၀င္ေငြမွ က်ပ္ေငြသိန္း ႏွစ္ ေထာင္ နီးပါးခန္ ့ရွိသည္ ဟု သိရသည္။

အတည္မျပဳႏိုင္ေသာ သတင္းမ်ားအရ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရဲတပ္ဖြဲ ့၏ အားအမိန္ ့ေပးမႈ ကို ေနျပည္ေတာ္မွ အထူးအဆင့္ ဗိုလ္မႈးႀကီး တစ္ဦးက လႊဲေျပာင္းယူထားၿပီး ရဲအရာရွိ အခ်ိဳ ့အားစစ္ေမးၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ စစ္အစိုးရ မွ တရား၀င္တပ္ဆင္ေပးထားျခင္းမျပဳေသာ လက္နက္မ်ားပါသိမ္းဆည္းရမိသည္ ဟု သတင္းရွိပါသည္။