Popular Posts

Thursday, September 24, 2009

A KHANGTOU ZOMITE

A KHANGTOU ZOMITE

By Rev.V.Ginsianthang Thursday, 14 August 2008
Rev. V. Ginsianthang

revvginsianthangpp.jpgTulai Zogam.com ah Pu T. Chinzam article "...Kalchar..." leh tua toh kisai Pu M. Vumhau "...Observation..." ka na sim zel leh a thugelhte un Paite-Zomite lailama i dinmun (paisa leh tulel) ban ah i masawndan hon phawksak a, manpha ka sa petmah hi. Pathian hehpihna jiakin Paite-Zomite "khangtou hina zen hang e" chih alanga, Pathian min ka phat hi. A theipen hi hetkei mah le'ng, awlmohna jiakin ke'n le hiai article te toh kisai saulou ka muhdan kon kum tei ding hi.
1. I pi leh pute hun bangtan hiam laimal mumaltak neiloua na omlai, Pu David E.Jones leh Pu T.Vialphung-te panlakna jiaka tua laimal kichiantak neitheita i hi chih thutak nialvuallouh ahi (historical fact). Huaijiakin, Paite Zomi khang sawn sawnte'n i mi masa, lailama i khankhiatna dia "ainah na phah" Pu David E.Jones leh Pu T. Vialphung zahna i piaksiam ua, i tangthu ua mun poimawh luah uh ahi chih i mangngilh louh uh poimawh kasa hi. Nam piching i suahna dingin i tangthu a "thukdik omsate" i neilhsiah hetlouh ua, heutu masate zong pahtawi/tawisang dan i siam uh poimawh kasa hi. Pu Dvid E Jones leh Pu T. Vialphung-te PLS/SSPP khawngin "AWARD" kilawmtak (Poshthumously) piaktuak hilou hiam ka chi hi (pekhinta zong i hi mai thei).

2. Pu T. Jamkhothang leh tulela nam/saptuam/lailam heutute'n muhkholhna kichian/hoih tak toh honna makaih uh hi'n ka mu a kipahhuai kasa petmah hi. Pu Dvid E. Jones leh Pu Vialphungt-e mabang patsa sunzom kia hiloua, "hoihzaw/kilawm zaw/huapza zaw/nuam zaw" ding zonga pan nasatak a honla jel ahih manun phattham a ching ua, juih tham uh zong kasa hi. Khantouhna omna dia thil omsa kikhek a om kul sek mah ahi. Huaijiaka kong bangkima thil kikhek zek hongom chianga lamdang pawng sakpah loua, a "value" tehna tuam tuam zanga i teh det det jel uh poimawh kasa hi. Ahi a, khangtou nuam selua in thil phatuam taktaklou ding or haksa law ding khawng "pipawl luat" khak om thei ahih manin heutute adingin "pilvan" apoimawha, mipite ngaihdan zong dawpsiam/phawkpih jel kisam kasa hi. Ahun sawta hong vaiveng mai di pawl omdia, bohthuta phatuam di pawl om dia, pilvangtaka etkai zeklai poimawh pawl le om dingin ka gingta. I laimalte uh A AW B CH ahi zong, A B C ahi zong, laigelhdan toh kisai paidan i neih leh deihte zong bukim sip sip nailou lai ding, khangthakte'n limtaka masawnna ding i zon lai apoimawh hi.

3. Laisiangthou toh kisai: Pathian Thu mihingte'n i theihsiam uh nak poimawh lua ahihmanin, bang version ahi zongin a simtu dingte theihsiam mah mah dia lehkhiat poimawhpen leh hoihpen tadih dingin ka gingta. Eimah phuahtawma Laisiangthou bawl mawk theilou i hi ua, pau dang (English/Greek/Hebrew/Lusei) a pan lehkhiat kul ahihna ah "Translator" hi peuh mahin hiai dotnate ki dongin hon let le uh phatuam dingin ka gingta:

(a). Kuate sim dia ngim ahia?

(b). A simtu dite'n bang thumal/laimal/kampau theisiampen ding uh ahia?

(c). Pathian in a simtu dite kianga bang thu gen ut ahia?

(d). A gelhtu gennop tak simtu dite'n bangchi'n a theisiam pen di ua?

(e). Laisiangthou gelh hunlai leh tu hun kibatlouhna bang bang om a?

Huan, Paite-Zomite'n Laisiangthou i neihna dia pan nala masa Pu H. Nengzachin zahtakhuai kasa pet mah hi. A nasep bukim sipsip kei mah leh Pathian Thu nasep theihna akiam tuankei chih akilanga, Pathian min i phat hi. Banah, Pathian hehpihna a version dang i neih thakte uh: Zokam International (Thukhun Thak) leh BI te hon sutsak Holy Bible i neihte masawn/khangtou i hi chih kichetna (evidence) hi'n ka ngai hi. Huaijiakin, akoimah asia omlou, Pathian houpihna za nuam taktakte adia zaktheihna dia Toupa Pathian honpiak hi'n pom lehang uthuai kasa hi. Mi khat in a masapen ka theisiam zaw achih leh hoih, adangin athak ka theisiam zaw achih leh hoih. Ke'n tuh anih a i simkop leh phatuam kasa pet mah!

4. Maban panlak di dan: Sakhua leh politics pum gawm lah diklou, tuam khen vilvel theih lah hihetlou ahih manin saikhawmsiam i kisin poimawh kasa hi. Huan literature leh politics enzual le, Myanmar lama unau Zomite toh kizopna sukhatna dia A AW B CH sanga A B C zat hoihsa i hih leh i Zomi pomdan uh velthak tuak omlou ding hiamka chi hi. A jiak tuh, tua Zomi politics/movement a lah unau dangte: Zou, Vaiphei, Simte, Gangte, Tedim Chin, Thangkhal telsak hanga; amaute toh common literature thu ah kikupna/houlimna i neita uhia? Tua i laimal A B C politicize ut i hih leh, Zomi nam sunga constituent memberte'n hon pompih thei ding uam? I veka pom tangpi theih di houh zong lai mai le bang chi dia? A thu a lianpi huapsak khema ataka i ki hui tuam chia i ma bing dek dek hilou hiam chih in om sek hi.

Awle, hiai ngaihdan tamlou kon kupte kuamah thugelh/paidan soiselna hilou in, i maban paizel di ah hong phatuam kha hiam chihna toh awlmoh mana kon gelh ahi. Toupa Pathian in Zomite hon domsangin vualzawl jel hen.

No comments:

Post a Comment